dēstringō -ere -strinxī -strictum
1. (o)smukati: Ca., Col., Ps.-Q., tunica erat ab humeris destricta Ph. potegnjena; pren.: destringi aliquid et abradi bonis Plin. iun.; occ.
a) (v kopeli) (z)drgniti se: Plin., curvo d. ferro Mart., dum destringitur, tergitur Plin. iun.; pren.: ut destrinxi hominem! Pl. kako sem ga opletel!
b) s smukanjem (o)čistiti: horum (myacum) ius traditur … interanea destringere Plin.
c) (orožje iz nožnice) potegniti, izvleči, izdreti (izdirati): gladium Ci., C., L., Suet., sicas Ci., ensis … : quem cur destringere coner … ? H., destrictus ensis H., O. goli meč; tudi: d. securim L. Pren.: amaritudinem carminum d. Plin. spustiti, in omnes severitas imperatoris destringitur Sen. ph. se naperi strogost … Kot adj. pt. pf. dēstrictus 3, adv. -ē oster, strog, rezek: feneratrix, censura, testimonium Val. Max., officium Plin. iun., destrictior accusator T.; adv. (pogosto districtē): d. minari Plin. iun., denegare Icti., exigere aliquid Veg.; v komp.: Ap., Eccl.; v superl.: Eccl.
2. oplaziti, obdrgniti: destrinxit arundine (s puščico) pectus O., non mea sunt summā leviter destricta sagitta pectora O., destricta levi vulnere est cutis Sen. rh.; pesn. pren.: (volucres) aequora destringunt summis … alis O. se le rahlo … dotikajo morja.
3. pren. (z besedami) prečesa(va)ti, obdel(ov)ati: non ego mordaci destrinxi carmine quemquam O., tu qui scripta destringis mea Ph.
re-fricō -āre -fricuī -fricātūrus (re in fricāre)
1. zopet (znova, spet) (z)drgniti, zopet (znova, spet) (na)ribati, zopet (znova, spet) (o)praskati, (s)praskati, oprasniti (opraskati), (o)drapati, predreti (predirati): id omne … refricato denuo Ca.; pren.: cicatricem, vulnus Ci. zopet razdražiti, znova predreti, znova uraziti.
2. metaf. obnoviti (obnavljati), ponoviti (ponavljati), zopet (znova, spet) vzbuditi (vzbujati), zopet (znova, spet) (raz)dražiti, zopet (znova, spet) razdražiti (razdraževati), zopet (znova, spet) vznemiriti (vznemirjati): desiderium ac dolorem refricare Ci., memoriam pulcherrimi facti Ci., cum refricare animum memoria coeperat Ci. ko je začela srce znova bolestno vznemirjati misel (spomin); med.: crebro refricatur lippitudo Ci. ep. se vedno ponavlja, pogosto izbruhne.
sub-terō -ere -trīvī -trītum (sub in terere)
1. spodaj (z)drgniti, spodaj odrgniti, spodaj izhoditi, spodaj obrabiti (obrabljati): pedes Ca., Col., Sen. ph., ungulas Pl.
2. (z)drobiti, (z)méti, (s)treti, (z)mleti, (s)phati, (s)tolči: cepam aridam, salis sextarium Col.. subtritae paleae, coriandro subtrito Plin.
mulgeō -ēre, mulsī, mulctum (indoev. sor. bazi *Hmelk- gladiti, božati in *Hmelg̑- potegniti, smukati, drgniti, brisati; prim. gr. ἀμέλγω molzem, sl. molsti, mlesti, mleko, lit. mélžu, mìlžti molsti = stvnem. milchu, melchan = nem. melken molsti, lat. mulceō, mulctra) (po)molsti: oves Ca.; abs.: a mulgendo Varr., mulgere ab ἀμέλγειν Varr., mulgent vere ad caseum faciundum mane Varr., capras Plin., itaque separatim mulgendae sunt oves Col., lac statim mulctum Serv., quartus est, cum e et o in i mutant et consonantem quae praecedit in s, ut mulgeo mulsi mulseram M.; preg.: m. hircos V. (= gr. τράγον ἀμέλγειν) kozla molsti = lotiti (lotevati) se česa nesmiselnega, česa, kar ne obljublja nobenega uspeha.
sub-igō -ere -ēgī -actum (sub in agere)
1.
a) (po)gnati pod kaj ali kam, navzgor (gor, tja) (po)gnati: sues in umbrosum locum Varr., naves … subigi ad id … castellum iussit L., subigere classem ad moenia Sil., adverso vix flumine lembum remigiis subigit V. vesla proti toku (vodi), ipse ratem conto subigit velisque ministrat V. krmari, ravna, usmerja, pontum remo subigit Val. Fl. poganja, subigere frondosum apicem ad sidera, saxum contra ardua montis Sil., celsos sonipedos iugo Sen. tr. pod jarem pognati, ujarmiti, vpreči (vpregati) v jarem; metaf. s kako (pri)silo spraviti (spravljati) koga v kako stanje, v kak položaj, koga pripraviti do česa ali da kaj stori, primorati, (pri)siliti koga; s praep.: omnes subiguntur sub suum (nam. eius) iudicium Naev. fr., diis cordi fuit subigi nos ad necessitatem dedendi res L., ad deditionem Vulscos (Volscos) subegit L., egestate stipendii frumentique ad deditionem subigi T., quos … fame in deditionem subacturus obsedit Cu., post tot urbes … subactas in dicionem L.; z inf.: vis subigit verum fateri Pl., glebas subigas (sc. me) proscindere ferro Luc. fr., metus aut iniuria te subegit genus poenae novum decernere S., ambitio multos mortalīs falsos fieri subegit S., Tarquiniensem metu subegerat frumentum exercitui praebere L., non ante … quam vos dira fames … ambesas subigat mālis (sc. māla -ae, f) absumere mensas V., Caesarem tradere vexillum intento mortis metu subigunt T.; s finalnim stavkom: necessitas me subigit, ut te rogitem Pl., ut relinquant patriam … nullam vim umquam subacturam L., ut ederet socios subigi non potuit T., Dareum, ut pacem peteret, nulla vis subegit Cu.; abs.: eum pater eius subegit Pl., non meā culpā saepe ad vos oratum mitto … sed vis Iughurthae subigit S., insidiis subactus … invadit medios V. po lokavem napadu nagnan, zaradi lokavega napada, multitudine periclitantum subactus T.
b) podvreči, podjarmiti (podjarmljati), podrediti (podrejati), pokoriti (pokoravati), ugnati, užugati, premagati (premagovati), poraziti (poražati), zasužnjiti (zasužnjevati): Val. Max., Fl. idr., dimidiam partem nationum, Priami patriam … armis Pl., subigere et domare bellando Luc. ap. Non., quos armis subegimus Ci., subigere omnes gentes Hispaniae bello N., vi Hispanos L., populi ingentes vi subacti S., urbīs atque nationes subigere S., dum Asiam subigimus Cu., illius virtus reges gentesque subegit O., mihi cum iis vivendum est, quos vici ac subegi Ci., Africanus, qui suo cognomine declarat tertiam partem orbis terrarum se subegisse Ci., subactus oppressusque populus Romanus est Ci., cum … videret iudicaretque … Galliam devictam subactamque esse Hirt., Galli subacti Ci., victi ac subacti Ci., Rutulis subactis V., Gange totoque oriente subacto O., cuncta terrarum subacta H.
2. predelati (predelovati), obdelati (obdelovati, obdelavati), preoblikovati, spremeniti (spreminjati), obravnavati, prirediti (prirejati), pristrojiti, ustrojiti: corium pilis Ca., carmen in ipsis pecudum … coriis manibus pedibusque Mel. (o)mečiti, parietes candelā linteisque puris Vitr. (po)voščiti, (po)voskati, pressa manu terga Col. dobro (z)drgniti, pelles Plin., areas amurcā, oleo Plin., manus labore Q. (Decl.), tam diu batues, donec sit subactissimum Marc.; pesn.: subigere in cote secures V. brusiti, ostriti, digitis opus O. (pri preji) gladiti; prolept. narediti (delati), izdelati (izdelovati), ustvariti (ustvarjati): fundulis ambulatilibus ex torno subtiliter subactis habentibus fixos in medio ferreos ancones Vitr.; occ.
a) zemljo obdelati (obdelovati, obdelavati), prekopa(va)ti, (z)rahljati, prerahljati, obrniti (obračati), (pre)lopatiti, (pre)lopatati: locum bene Ca., locus bipalio subactus sit Ca. ap. Plin., subigere segetes aratris Ci. ap. Non., glaebas Ci., gremio mollito atque subacto Ci., humus subacta Ci., subigere terrae solum Lucr., terram Sen. ph., Lact., arva V., scrobes subactae V., ager subactus male Col.
b) (z)gnesti, ugnesti (ugnetati), (u)mesiti, (za)mesti, zamesiti: farinam Ca., Mel., panem Plin.
c) prežvečiti: quae adtritu subigere non queunt Plin.
d) kaj s kako tekočino pripraviti (pripravljati), obariti (obarjati), (s)kuhati, pokuhati, prekuhati (prekuhavati), zakuhati (zakuhavati): farina ex aqua frigida subacta Vitr., calx ex oleo subacta Cels., rosae folia ex passo subacta Cels.
e) (v obscenem pomenu) obdelati (obdelovati), pod sebe dobi(va)ti, napičiti, „dol dati”, položiti, poseksati: ancillam Aus.; dvoumno: Nicomedes … qui subegit Caesarem Suet.
3. metaf.
a) duševno obdelati (obdelovati, obdelavati), (iz)uriti (izurjati), (iz)učiti, priučiti (priučevati), (iz)šolati, izobraziti (izobraževati): alicui rei consuetudine populi aures subigere Varr. z navajanjem priučiti (priučevati) čemu, navajati na kaj, privajati (k) čemu, na kaj, ipsi a pueris eruditi artibus militiae, tot subacti atque durati bellis L.; pren.: subacto mihi ingenio opus est, ut agro non semel arato, sed novato et iterato Ci.; occ. (u)krotiti, udomačiti (udomačevati): belua facilis ad subigendum Ci., subigere vitulos Col., bos subactus Col.
b) (o)mečiti koga, potreti koga, streti komu srce, (u)žalostiti (užaloščati), razžalostiti: virum Sen. tr.; abs.: mors amici subigit Acc. ap. Non.
c) koga trdo prije(ma)ti, stisniti (stiskati), (na)mučiti, (pri)siliti (prisiljevati), pritisniti (pritiskati) na koga: subigis maledictis me tuis novo modo Pl., (sc. Cimbi Teutonesque) simili inopia subacti C., vexari et subigi multo acrius (sc. Romanos) quam Veientes L., victi malis subactique bello L., quis subactus miles T.