τέμνω [Et. iz tm̥-nō, slov. tnala, strslov. tьną, tęti, razklati, cepiti. – Obl. fut. τεμῶ, τεμοῦμαι, aor. ἔτεμον, ἐτεμόμην, pf. τέτμηκα, pass. pf. τέτμημαι, aor. ἐτμήθην, fut. τμηθήσομαι, fut. 3 τετμήσομαι, adi. verb. τμητός, τμητέος; ep. ion. τάμνω, aor. ἔταμον, τάμον, cj. 3 sg. τάμῃσι, inf. ταμέειν, med. aor. ἐταμόμην; ep. τέμω in τμήγω, pt. aor. 1 τμήξας, aor. 2 act. ἔτμαγον, pass. 3 pl. ἔτμαγεν]. I. act. in pass. režem 1. o zdravniku: režem, izrezujem; pass. pustim, da mi izrežejo rano, τμήμα τέμνομαι urežejo me. 2. razrežem, δίχα razdelim na dva dela, κατά τι razdelim v (na) kaj, τετμημένος ἐξ ἑνὸς δύο iz enega na dva dela razdeljen; pos. a) razrežem, razdelim δέρμα, κρέα, ἰχθῦς, κατὰ μέλη razkosam; b) razsekam, prebodem, ranim χρόα χαλκῷ; c) zakoljem κάπρον Διί (Zevsu na čast); ὅρκια πιστά prisegam (z daritvijo) zvestobo, sklenem trdno zavezo (pogodbo) θάνατόν τοι ὅρκια ἔταμον tebi v smrt sem sklenil zavezo; abs. τάμνω τινί sklenem s kom pogodbo; τομήν povzročim razkol (razpor). 3. odrežem a) σῖτον kosim, žanjem; (po)sekam δένδρεα, δρῦν, ξύλα; z dvojn. acc. ἐρινεὸν τάμνε ὄρπηκας z divje smokve je odsekal mlade vejice; τρίχας, πλόκον itd. strižem; odsekam κεφαλήν, κάρα, τράχηλον; b) izrežem ἱμάντας ἔκ τινος, βέλος ἐκ μηροῦ; τέμενός τινι oddelim, odrežem, nakažem; o rekah: ločim, delim Λιβύην. 4. obrežem, obsekam δούρατα; pren. opustošim χώραν, γῆν, τῆς γῆς opustošim kos zemlje. 5. izkopljem ὀχετούς, napravim ὁδόν, ὁδὸς τετμημένη uglajena pot. 6. (pre)režem (zrak ali vodo), vozim se, peljem se, prepotujem κύματα, θάλασσαν, ὁδόν krenem po poti, τὴν μεσόγαιαν τῆς ὁδοῦ po sredini, μέσον krenem po srednji poti. II. med. 1. (raz)režem, (raz)sekam, koljem zase; orjem (sebi), λίθους obdelujem, lomim. 2. odrežem, posekam zase, ὅρκια sklenem zavezo. 3. ulovim, polovim, odženem si kaj, ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας odrežem na obeh straneh, prestrižem, polovim.
αἴνιγμα, ατος, τό (αἶνος) uganka, zagonetka; ἐν αἰνίγματι temno, nejasno NT.
ἀμφί-τομος 2 (τέμνω) poet. dvorezen.
ἀπο-δειροτομέω (δείρη, τέμνω) ep. odrežem vrat, zakoljem.
ἄ-τμητος 2 (τέμνω) 1. neodrezan, neopustošen γῆ. 2. nerazdelen, nedeljiv.
ἄ-τομος 2 (τέμνω) 1. poet. neobrezan, λειμών nepokošen. 2. nerazdelen, nedeljiv, majhen; NT ἐν ἀτόμῳ v trenutku.
δειροτομέω (τέμνω) ep. odrezujem vrat, obglavljam.
δενδροτομέω (τέμνω) = δενδροκοπέω.
διχοτομέω (δίχα, τέμνω) presekam ali razdelim v dva dela, od-, izločim, grozovito kaznujem NT.
δρυ-τόμος, ὁ (τέμνω) ep. drvar.
Ἔρεβος, ἔρεβος ους, τό ep. [gen. Ἐρέβευς in Ἐρέβεσφιν] ep. in poet. tmina, tema, mračni spodnji svet, temno podzemlje, bivališče mrtvih, ὕφαλον temna morska globina; Ἔρεβόσδε v podzemlje.
ἐύ-τμητος 2 (τέμνω) ep. lepo (iz)rezan ἱμάντες.
ἠερο-ειδής 2 (ἀήρ, εἶδος) ep. zračen, sinji, temen, prozoren, meglenobarven, oblačen, siv; τὸ ἠεροειδές meglena daljava, ὅσον δ' ἠεροειδὲς ἀνὴρ ἴδεν kolikor človek vidi skozi temno meglo.
ἡμί-τομος 2 (τέμνω) črez pol presekan, τὸ ἡμίτομον polovica.
ῑ̓λο-τόμος 2 (τέμνω) ki seka drva; subst. ὁ drvar.
καινοτομέω (καινός, τέμνω) 1. nanovo nasekam, začnem nove rudnike kopati. 2. prenavljam, uvajam novotarije.
καρᾱ́-τομος 3 (τέμνω) poet. z glave odrezan, odstrižen.
λαιμο-τόμος 2 (τέμνω) poet. ki odreže grlo (vrat), moreč, smrtonosen χείρ.
λᾱτομέω (λᾶας, τέμνω) izklešem (izsekam) iz skale.
μελαίνω (μέλας) 1. trans. (po)črnim, (-iti), temno pobarvam. 2. intr. in pass. postanem črn, začrnim (-éti), potemnim, ὄπισθεν za plugom.