Franja

κήρῡγμα, ατος, τό (κηρύσσω) 1. razglas po glasniku, javna razglasitev, oznanilo, povelje; κήρυγμα ποιέομαι dam razglasiti po glasniku, izdam razglas, naredbo, zapoved; slično: κήρυγμα ἀνειπεῖν, θεῖναι, κηρύγμασι χρῆσθαι; κήρυγμα γίγνεται daje se na znanje, daje se odredba; obljubljena nagrada τοῖς πρώτοις ἀναβάσιν. 2. NT pridiga, propoved.

κηρύσσω, at. -ττω [fut. κηρύξω, med. -ξομαι, inf. aor. κηρύξαι, pf. act. κεκήρυχα, pass. inf. κεκηρῦχθαι] 1. sem glasnik, opravljam glasniško službo, γηράσκω κηρύσσων postaram se v glasniški službi. 2. kot glasnik razglašam, oznanjam, sporočam, λαὸν ἀγορήνδε kličem narod na zborovanje; včasih impers.: κηρύττει(sc. ὁ κῆρυξ) razglaša se, daje se na znanje. 3. dam po glasniku razglasiti, dam javno oznaniti, zapovem, zahtevam; dam javno prodati χρήματα. 4. NT javno učim, pridigujem.

κιθάρα, ἡ, ion. -ρη κίθαρις, ιος, ἡ 1. kitara, citre, plunka. 2. igranje na kitaro, citranje.

κιθαρίζω citram, igram na citre, τὸ κιθαριζόμενον kar se citra NT.

κιθάρισις, εως, ἡ igranje na citre, citranje, godba.

Κίκονες, ων, οἱ traški narod na Hebru.

Κιμμέριοι, οἱ 1. bajen narod, ki je stanoval pri vhodu v podzemlje. 2. narod na severni obali Črnega morja; adi. Κιμμερικός 3, Κιμμέριος 3; dežela Κιμμερία, ἡ (Krim), Κιμμέρια τείχη primorsko mesto na tavrijskem Herzonezu.

κινδῡνεύω (κίνδυνος) I. act. 1. a) grem, postavim se v nevarnost, drznem se, upam si, poskusim se πρὸς τοὺς πολεμίους; b) sem v nevarnosti (pos. v boju, pred sodnijo), ὑπέρ τινος zaradi koga, περί τινος (τινι) za kaj, τῇ ψυχῇ, περὶ τῆς ψυχῆς sem v smrtni nevarnosti, gre mi za življenje, zatožen sem na smrt, κινδυνεύω τι ἀποβαλέειν preti mi nevarnost, da kaj izgubim, ὁ κινδυνεύων zatoženec; c) prestanem nevarnost. 2. zdi se, mogoče je, verjetno je, bati se je, da (nav. z inf.), κινδυνεύομεν προδοθῆναι bati se je, da nas izdajo, mogoče (bržkone) nas izdajo; κινδυνεύεις ἀληθῆ λέγειν zdi se, da govoriš resnico, tvoja razlaga se mi zdi prava; tudi v trdilnih odgovorih: κινδυνεύει tako se zdi, da. II. pass. zabredem, pridem v nevarnost, preti mi nevarnost, κίνδυνος κινδυνεύεται ἐν τοῖς υἱέσι sinovi pridejo v nevarnost, ἐν ἑνὶ ἀνδρὶ πολλῶν ἀρεταὶ κινδυνεύονται vrline mnogih so zavisne od enega moža, o vrlinah odločuje en mož; τὰ κινδυνευθέντα, τὸ κεκινδυνευμένον nevarno podjetje, drzen čin.

κῑνέω (gl. κίω) I. act. 1. a) trans. storim, da se kaj premakne, premikam ἀνδριάντα, ἐκ τοῦ τόπον z mesta NT, odpeljem, od-, preženem, (za)podim v beg ἄνδρα; στρατιώτας velim vojakom odriniti, στρατόπεδον vzdignem se, odrinem iz tabora, krenem na pot, τινὰ λὰξ ποδί dregnem, sunem z nogo; b) intr. pomikam se naprej, odrinem. 2. tresem, majem κάρη, κεφαλάς NT, θύρην trkam, udarjam na vrata, dotikam se česa, ὅπλα pograbim orožje, τὰ ἀκίνητα dotaknem se, omenim, κίνει povej, odkrij Sof. Ant. 1061, χρήματα εἰς ἄλλο τι porabim (izročeni) denar v kak drug namen, τῶν χρημάτων polastim se, sežem po (tujem) denarju. 3. pren. a) razburjam, vznemirjam, vnemam, (raz)dražim κακά, ἀνὴρ ἄνδρα, izzivam τινά, vzbudim φθέγματα ὀρνίθων, povzročujem ὀδύνην, πόλεμον, motim (koga v premišljevanju, Pl. Simp. 175 b); b) ganem καρδίαν, πατρὸς στόμα; c) πᾶν χρῆμα, πάντα λόγον napnem vse moči, storim vse, porabim vsa sredstva; d) odpravljam, izpreminjam νόμους, νόμαια πάτρια. II. med. lotim se česa, podvzamem kaj τί. III. pass. s fut. med. 1. pomikam se, grem, odrinem, premaknem se, odpotujem. 2. pretrese me, sem (postanem) vznemirjen, nemiren. 3. nastanem θύελλα.

Κινύρᾱς, α, ὁ, ion. -ρης kralj na Cipru, ki je zgradil mesto Paf.

Κίρκη, ἡ čarovnica na otoku Ajaji.

κιχάνω in med., κιγχάνω ep. poet. [Et. iz κιχάνϝω. – Obl. fut. κιχήσομαι, aor. κιχήσατο, cj. κιχήσομαι, aor. 2 ἔκιχον, cj. κίχω, 3 sg. ep. κίχῃσι, opt. κίχοιμι, kor. aor. ἐκίχην, κίχης (-εις), du. κιχήτην, pl. κίχημεν, cj. κιχήω, -ήομεν (-είω, -είομεν), opt. κιχείην, inf. κιχῆναι, -ήμεναι, pt. κιχείς, κιχήμενος]. 1. dosežem, dohitim, dospem do koga τινά, νῆα, χῶρον, βέλος κιχήμενον ki ga je hotela zadeti; pren. νῦν με μοῖρα κιχάνει, τέλος θανάτοιο κιχήμενον; ποσί dohitim v teku, δουρί dosežem s kopjem, ἄστυ osvojim si. 2. naletim na koga, dobim, najdem τινὰ παρὰ νηυσί, τινὸς ἐμψύχου.

κλείς, κλειδός, ἡ (gl. κλείω) [acc. sg. κλεῖν, κλεῖδα, acc. pl. κλεῖς, κλεῖδας; ep. ion. κληΐς, ῖδος, acc. κληῖδα; poet. κλῇς, κλῇδος, acc. κλῇδα] 1. ključ, zapah pri vratih, klin, ki je stikal oba zapaha. 2. ušesce, kljukica na zaponki. 3. ključ, klin, na katerem je bilo pritrjeno veslo, veslarska klop. 4. ključnica (kost). 5. morska ožina, vhod (Helespont) ἐφ' ἁλμυρὰν πόντου κλῇδ'. 6. pren. ključ kot znak oblasti NT ali molčečnosti Sof. O. C. 1051; κλῇδα φρενῶν gl. καθαρός. 7. Κλεῖδες, αἱ rt na Cipru.

κλέος, τό (κλείω) [samo nom. in acc. sg. κλέος in pl. κλέεα, κλέᾱ, κλέᾰ] 1. glas, vest, govorica, τινός o kom, σὸν κλέος vest o tebi. 2. dober glas, slava ἄρνυμαι, λαμβάνω, κλέος εἶναι πρός τινος delam komu čast, κλέος ἔχω τὰ περὶ τὰς ναῦς sem na dobrem glasu glede na mornarstvo; pl. slavna dela junakov ἀείδω, ἀκούω.

Κλεωναί, αἱ mesto 1. v Argolidi. 2. na Atosu.

κλῆσις, εως, ἡ (καλέω) 1. klic, poziv, povabilo, δείπνων na obed. 2. poziv k sodišču, tožba. 3. NT poklic (k zveličanju).

κλῑ́νη, ἡ, κλῑνάριον, τό κλῑνίδιον, τό ležišče, postelja, počivalnica, nosilnica; klop, blazinjak (na katerem so ležali pri obedu).

κλῑ́νω [Et. iz κλίνjω, lat. clino, are, nem. lehnen (intr.) iz stvn. hlinen; lehnen (trans.) iz stvn. hleinan, Leiter (stvn. hleitara, "prislonjena"). – Obl. fut. κλινῶ, aor. ἔκλῑνα, pf. κέκλῐκα, pass. pf. κέκλῐμαι, aor. ἐκλίθην in ἐκλίνην, fut. κλιθήσομαι in κλινήσομαι, ep. pf. pass. 3 pl. κεκλίαται, aor. pass. (ἐ)κλίνθην]. I. 1. trans. a) nagnem, upognem, τάλαντα nagnem tehtnico (tako, da ena skledica pade), μάχην dajem bitki drugo smer, obrnem, πρόσωπον povešam obraz NT, πόδα obrnem, naravnam korak, grem ἔξω τινός, ὄσσε πάλιν obračam nazaj, κλῇθρα ἐκ πυθμένων izderem iz, odprem; pos. potisnem nazaj, zapodim v beg Τρῶας; ἅπαντα τἀνθρώπεια poderem, παρεμβολάς odbijam napade NT; b) naslonim, prislonim, položim ποτὶ ζυγὸν, πρός τι, σάκε' ὤμοισιν. 2. intr. a) nagibam se, ἡμέρα κλίνει dan se nagiba NT, ἐπὶ τὸ χεῖρον poslabšam se; b) uležem se (k mizi). II. pass. 1. naslanjam se, opiram se, τινί, πρός τινι, na kaj, πρὸς κόλπον stisnem se k. 2. a) nagnem se (na stran), pripognem se, uklonim se, κάρη ἑτέρωσε ἐκλίνθη glava se je povesila, παρὲξ ὁδοῦ ἐν νεκύεσσιν zavijem (krenem) s pota med mrtvece; b) nagnem se, rušim se, poderem se τεῖχος; c) uležem se, padem na tla φύλλα κεκλιμένα; pf. ležim, sem, bivam, stanujem, počivam λίμνῃ, ῥηγμῖνι θαλάσσης, δισσαῖσιν ἀπείροις. III. med. naslanjam se σταθμῷ, ležim na čem τινί, ἠέρι zavit sem v kaj.

κλῠ́ω ep. poet. [impf. ἔκλυον, imper. aor. κλῦθι, κλῦτε, ep. red. κέκλυθι, κέκλυτε] 1. čujem, slišim, poslušam, uslišim τί, τινός kaj, τινά, τινός koga, τινός τινος kaj od koga; abs. občutim, spoznam μάλιστα δὲ τ' ἔκλυον αὐτοί(sc. srečo složnosti); pogosto stoji v perf. pom.: slišal sem, vem. 2. poslušam, pokoren sem τινός, τινί. 3. zovem se, sem na glasu, κακῶς sem na slabem glasu, zmerja me kdo.

Κνωσ(σ)ός, ἡ mesto na Kreti; adi. Κνώσιος 3.