Franja

πικρός 3 in 2 [Et. idevr. pik'rós, slov. pester = pisan (str iz sr); gršk. ποικίλος] 1. režoč, bodeč, šiljast, oster, presunljiv, rezek ὀδμή. 2. grenek, trpek, gorjup, bolesten, skeleč; o glasu: zveneč, doneč. 3. neprijeten, mrzek, mučen, zoprn, hud, silen, strog, krut, sovražen, πικρῶς ἔχω τινί jezen sem na koga.

πίμπλημι [Et. kor. pelē = poln biti; lat. pleo, plere, plenus; slov. poln (iz pl̥nos); nem. voll (stvn. fol); sor. πλῆ-θος (iz plē-dh), lat. plebs, plus, ris, plurimus, nem. Volk. – Obl. 3 pl. πιμπλᾶσι, impf. ἐπίμπλασαν, fut. πλήσω, aor. ἔπλησα, pf. πέπληκα, pass. pf. πέπλησμαι, aor. ἐπλήσθην, fut. πλησθήσομαι, ep. praes. imp. 2 sg. πίμπληθι, aor. πλῆσα, pass. 3 pl. πλῆσθεν, med. kor. aor. 3 sg. πλῆτο, 3 pl. πλῆντο, fut. inf. πλησέμεν; ion. πίπλημι, pt. πιπλάς, impf. pass. 3 pl. ἐπιπλέατο]. 1. act. (na)polnim, τί τινος (τινι) kaj s čim. 2. pass. napolnim se, τινός s čim a) poln sem česa, nasitim se, sem nasičen, sit sem česa; b) NT o času: potečem, izpolnim se. 3. med. napolnjujem za se τί τινος, utešim, potolažim, zadovoljim.

πινύσσω ep. izmodrim, spametujem, poučim; πέπνυμαι sem moder gl. πνέω.

πιπρᾱ́σκω [fut. at. in ion. se nadomešča z ἀποδώσομαι, πωλήσω, aor. z ἀπεδόμην, ἐπώλησα, pf. πέπρᾱκα, pass. πέπρᾱμαι, fut. 3 πεπρᾱ́σομαι, aor. pass. ἐπρᾱ́θην, adi. verb. πρᾱτός; ion. πιπρήσκω, πέπρημαι, ἐπρήθην, vzpor. obl. περάω, πέρνημι] prodajam (v sužnost) τινά ali τί, τινός za kaj, izdajam; pf. pass. sem prodan ali izdan, πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν suženj greha NT.

πῑ́πτω [Et. fut. πεσέομαι iz πετέομαι, sor. πέτομαι, ποταμός. – Obl. fut. πεσοῦμαι, aor. ἔπεσον, pf. πέπτωκα, ep. fut. πεσέομαι, inf. πεσέεσθαι, aor. πέσον, cj. 3 sg. πέσῃσι, inf. πεσέειν, pf. pt. πεπτεώς, poet. πεπτώς; NT aor. ἔπεσα, pf. 2 sg. πέπτωκες, 3 pl. πέπτωκαν]. 1. a) padem (na tla), zvrnem se, zgrudim se ἐπὶ χθονί, ἐπὶ γᾷ, χαμαί, (πρὸς) πέδῳ, χαμάδις, ἔρᾱζε, πεδίῳ, ὑπὸ ἄξοσι pod kolesa, ἐν κονίῃσιν v prah, μετὰ ποσσὶ γυναικός rodim se, ἐκ, ἀπό τινος padem s česa, εἴς τι treščim (o blisku); metafor. οὐ χαμαὶ πεσεῖται ne bo ostalo brez uspeha; b) vržem se, skočim, planem ἐκ νηός (z ladje v morje); planem (navalim) na kaj, napadem ἐνὶ νήεσσι, ἐν βουσί, πρὸς μῆλα, περὶ ξίφει nasadim se na meč; c) padem v boju, ὑπό τινος od koga, νέκυες πίπτοντες, οἱ πεπτωκότες (v boju) padli vojaki, ὑπ' Ἀτρείδῃ vsled udarcev Atridovih. 2. a) zrušim se, poderem se σκληρὰ φρονήματα, poginem γένος, uničijo me, podležem, trpim škodo, ἡ πόλις οὐκ ἂν ἔπεσε τοιοῦτον πτῶμα mesto bi ne bilo doživelo takšnega poraza, μεγάλα πρήγματα πίπτει ὑπὸ ἡσσόνων velika podjetja propadajo vsled manjših, αὐτὸς ὑπ' ἐμωυτοῦ sam sem vzrok svojega padca, πολλὰ στρατόπεδα ἔδη ἔπεσε ὑπ' ἐλασσόνων je bilo premaganih od manjših; b) padem, grešim NT, motim se (Pl. Fajd. 100 e), ἀπὸ δόξης motim se v upanju. 3. a) zaidem, zabredem (v kaj) ἐς κακόν, ἐς ἀνάγκας, δυσπραξίαις, αἰσχύνῃ; ἐς δάκρυα uderejo se mi solze, εἰς ὕπνον zaspim, εἰς ἔρον τοῦ μαθεῖν obide me želja izvedeti; ποῖ γνώμης πέσω kaj naj pomislim; b) ἔκ τινος padem iz česa, ἐκ θυμοῦ izgubim naklonjenost (ljubezen) koga, τοὔμπαλιν φρενῶν zopet izgubim razum. 4. a) poležem se ἄνεμος πέσε, ὁ κλῆρος ἔπεσε ἐπί τινα kocka je padla za koga; b) pripeti se mi kaj, zadene me kaj, τὰ πεπτωκότα usoda, nesreča Evr. Hip. 718; c) izidem (iztečem) se, obnese se mi kaj, posreči se mi kaj καθαρμός, τῇ πεσέεται ἡ μάχη kako se bo končala bitka.

πιστεύω (πίστις) 1. act. a) (za)upam komu τινί τι, zanašam se, verujem (komu); verujem kaj, uverjen sem, prepričan sem, priznavam, pričakujem kaj od koga; εἰς Χριστόν verujem v, na Kr., ἐπὶ Κύριον NT; b) zaupam, izročim komu kaj. 2. pass. zaupa mi kdo, verujejo mi, zaupa (izroči) se mi kaj ὑπό τινος.

πιστόω (πιστός) 1. act. storim, da je kdo zvest (zanesljiv) τινά τινι, potrdim v veri, uverim, prepričam koga, τινὰ ὅρκοις zaprisežem koga, zavežem koga s prisego. 2. pass. a) dam se prepričati, uverim se, verujem, zanesem se, sem prepričan, uverjen, πιστωθείς uverjen, prepričan; b) zaupam komu, ἐνὶ θυμῷ jamčim, porok sem za koga. 3. med. a) zavežem si koga, zavežemo se med seboj, damo si poroštvo, zajamčimo si medsebojno zvestobo v prijateljstvu; b) pridobim si, zagotovim si koga.

πλεονεκτέω (πλεον-έκτης) = πλέον ἔχω 1. imam več (večji del), imam prednost, sem na dobičku, nadkriljujem τινός, povečujem vpliv, τοῦ ψύχους, ἡλίου laže prenašam mraz, solnčno vročino. 2. imam korist, obogatim (-éti), prevaram, ukanim, opeharim koga NT, prikratim komu kaj; pass. prikratijo ali prevarajo me, trpim škodo ὑπό τινος. 3. hočem več imeti, sem pohlepen, lakomen.

πλευρόθεν adv. poet. od strani sem.

πληθύω samo pr. in impf. ep. πλήθω [pf. πέπληθα, impf. ep. πλῆθον] sem (postanem) poln, (na)polnim se, rastem, naraščam, sem bogat, σελήνη πλήθουσα polna luna, πλήθουσα ἀγορά gl. ἀγορά.

πλημμῡρέω, πλη(μ)μύρω stopim črez bregove, razlijem se, sem prepoln.

πλήρης 2 (πίμπλημι), at. πλέως, α, ων, ion. in ep. πλέος, η, ον, ep. πλεῖος [comp. πληρέστερος in ep. πλειότερος] 1. a) poln česa τινός, napolnjen, opremljen, dobro preskrbljen s čim πόλις σίτου καὶ οἴνου; NT poln σῖτος; ποταμός narastla reka, ναῦς z moštvom napolnjena (preskrbljena); b) ves, popoln μισθός; o času: τέσσερα ἔτεα πλήρεα štiri cela leta; c) nasičen, sit, naveličan, τὶ θηεύμενός εἰμι πλήρης nagledal sem se česa. 2. pomazan, oskrunjen βωμός.

πληροφορέω popolnoma izpolnim, dovršim, prepričam τινά; pass. izpolnim se, popolnoma se prepričam, uverim se, gotov sem NT.

πληρόω in med. 1. trans. a) napolnim, izpolnim φάραγγα, τινός, τινί, ἔν τινι, εἴς τι; ναῦν oborožim ladjo s posadko, preskrbim z moštvom; b) nasitim, zadovoljim, ustrežem ἐπιθυμίας, θυμόν ohladim jezo, maščujem se nad kom; c) dopolnjujem, doplačujem, nadomestim χρείαν; d) izpolnim, dovršim δρόμον, dokončam ἔργον, opravim διακονίαν, izpolnjujem νόμον; pass. sem poln, izpolnim se γραφή, λόγοι NT; πολλοὶ ἐπληρώθησαν zbrali so se polnoštevilno. 2. intr. sem poln, ἡ ὁδὸς πληροῖ τὰ στάδια ἐς τὸν ἀριθμὸν τοῦτον pot izpolnjuje število stadijev do tega števila = šteje ravno toliko stadijev.

πλησιάζω [fut. πλησιάσω itd.] bližam se, pristopam, prihajam blizu τινί, τινός, sem blizu, občujem s kom, družim se s kom, οἱ πλησιάζοντες prijatelji, učenci.

πλήσσω, at. πλήττω [Et. iz πλᾱκjω, lat. plango, nxi, slov. plakati (= v žalosti se tleči), nem. fluchen. – Obl. act. in med. v at. prozi navadno τύπτω ali παίω, pass. pf. πέπληγμαι, fut. 3 πεπλήξομαι, aor. ἐπλήγην, fut. pass. πληγήσομαι; v sestavlj. -επλάγην, -πλαγήσομαι; ep. fut. πλήξω in -ομαι, aor. ἔπληξα, πλῆξα in ἐπληξάμην; red. aor. ἐπέπληγον, inf. πεπληγέμεν, pf. πέπληγα, πεπληγώς]. 1. act. tolčem, bijem, tepem, udarjam, ranim, teptam, suvam, zadenem, χορὸν ποσίν plešem, udarjajoč z nogami ob tla, κονίσαλον vzdigujem prah, ἵππους ἐς πόλεμον podim z bičem konje v boj; odbijam, nazaj poženem, zaženem κῦμά μιν αὖθις πλῆξεν; oviram, premagam. 2. pass. a) zadenejo me, premagajo me (v boju), sem zadet, tepen, ranjen, ugrizen; b) dam se podkupiti, sem podkupljen δώροισι; c) sem prestrašen, vznemirjen, od nesreče zadet. 3. med. bijem se, tolčem se μηρώ, κεφαλήν (v znak žalosti).

πλουτέω (πλοῦτος) sem bogat (premožen).

πνευστιάω (πνέω) težko diham, sopiham, sem brez sape.

πνέω, ep. πνείω [fut. πνεύσομαι, aor. ἔπνευσα, pf. πέπνευκα; med. ep. πέπνῡμαι, pt. πεπνυμένος, plpf. 2 sg. πέπνυσο] 1. vejem, piham, ἡ πνέουσα(sc. αὔρα) (ugoden) veter NT. 2. dišim ἡδύ. 3. diham, sopem, sopiham, živim. 4. izdihavam πῦρ, μένεα sem poln srčnosti, πνείων μένεα s pogumom navdahnjen. 5. pf. πέπνυμαι imam pamet, sem pameten (moder); πεπνυμένος pameten, razsoden, preudaren, moder.

ποδίζομαι pass. (πούς) zvezan sem na nogah, za nogo sem privezan ob kaj.