Franja

ὄψις, εως, ἡ, ion. -ιος (gl. ὄψομαι) 1. vid, pogled, oko, εἰς ὄψιν ἦλθον prišel sem pred oči, ὄψει z očmi, s pogledom, ἐν ὄψει pred očmi. 2. a) pogled, podoba, obraz, obličje, vnanjost, ὄψιν na videz; b) prizor, prikazen v sanjah, pojav; c) pozorišče, scenerija.

παγ-χάλεπος 2 zelo težak, težaven; adv. παγχαλέπως ἔχω πρός τινα sem zelo jezen na koga.

παίζω [fut. παίσομαι, aor. ἔπαισα, pf. πέπαικα, pass. πέπαισμαι] igram se (kot otrok), šalim se (opp. σπουδάζω), zabavam se, razveseljujem se, sem vesel, rečem kaj v šali, plešem, lovim κατ' ἄλσος, izmišljam ali storim kaj za šalo, λόγον παίζω λέγων samo šalim se, μετρίως ἤδη πεπαίσθω τὰ περὶ λόγων naj bo konec te zabavne razprave o govorih.

παλαιός 3 (πάλαι) [comp. παλαιότερος in παλαίτερος, sup. παλαίτατος] 1. a) star, mnogoleten, starodaven, ostarel, zastarel; b) zdavni, nekdanji, prejšnji; πράξεις dela iz mladih let. 2. zelo star, prileten, οἱ παλαιοί stari, predniki. – adv. τὸ παλαιόν, ἐκ παλαιοῦ zdavnaj, nekdaj, zdavnaj poprej, ἐκ παλαιτέρου iz prejšnjih dni, od starih časov sèm.

παλαίω [fut. παλαίσω, aor. ἐπάλαισα, opt. ion. παλήσειεν, pass. ἐπαλαίσθην] 1. borim se, bojujem se s kom τινί. 2. moram se bojevati, sem v sili, podležem.

παρά, ep. παραί, ep. poet. πάρ [Et. idevr. pr̥, lat. por-, n. pr. portendo] I. adv. poleg, ob strani, zraven, mimo. II. praep. pri, poleg, zraven 1. z gen. a) o prostoru: iz bližine kake osebe (kraja), od (koga sem), posebno pri glagolih premikanja ἔρχομαι, εἶμι, ἥκω, πλέω παρά τινος, nadalje pri glagolih φέρω, ἀγγέλλω itd.; ὁ παρ' ὑμῶν ἁρμοστής od vas postavljeni namestnik, οἱ παρὰ Νικίου od N. poslani poslanci, οἱ παρὰ βασιλέως ἄγγελοι kraljevi poslanci, δαπανήσασα τὰ παρ' αὐτῆς potrošila je vse svoje imetje NT, οἱ παρ' αὐτοῦ njegovi sorodniki, rojaki NT, παρ' ἐμαυτοῦ δίδωμι dajem iz lastnega (premoženja); ἐρυσσάμενος φάσγανον παρὰ μηροῦ od boka, παρ' ἀσπίδος ἐξεφαάνθη izpod ščita, τὰ παρ' ἐμοῦ moje mnenje, νόμον θὲς παρ' ἐμοῦ po mojem nasvetu; b) pren. naznanja početnika in izvir kake stvari: α.) pri glagolih: αἰτέομαι, λαμβάνω, δέχομαι, μανθάνω, ἀντιάζω itd. παρά τινος; γίγνομαι παρά τινος izhajam iz česa, παρ' ἐμαυτοῦ ἐννενόηκα iz lastne moči, δεῖ ὑπάρξαι παρ' ὑμῶν z vaše strani; λέγω παρά τινος govorim v čigavem imenu; β.) pri pass. παρά θεῶν δίδοταί τι od bogov se kaj podeli, ὁμολογεῖται παρὰ πάντων vsi soglašajo, τὰ παρὰ σοῦ λεγόμενα tvoje besede; γ.) pri subst. τὰ παρὰ τῶν θεῶν božje zapovedi, τὰ παρὰ Κύρου Kirova naročila, ὁ παρ' ἐμοῦ λόγος moja izjava; τὸ παρ' ἐμοῦ ἀδίκημα od mene storjena krivica; c) poet. ob, pri (= παρά z dat.) παρ' ὑγρῶν ῥεέθρων, παρ' κυανέων πελαγέων. 2. z dat. pri (zlasti pri osebah), poleg, zraven, ob, blizu, οἱ παρ' ἐμοί moji ljudje, τὰ παρ' ἐμοί moj položaj, moje razmere, παρ' ἑαυτῷ doma v svoji hiši, παρ' ἐμαυτῷ γίγνομαι zavem se, pridem k zavesti, okrevam, καταλύω παρά τινι (Tuk. παρά τινα) ostanem (pomudim) se pri kom, οἱ παρ' ἡμῖν ἄνθρωποι tukajšnji ljudje, οἱ παρ' ἑκάστοις προδόται izdajalci v posameznih državah, ἡ παρά τινι δύναμις čete, ki jih ima kdo pri sebi, κρύπτω κακὸν παρ' ὑμῖν prikrijem vam; pos. παρ' ἐμοί, παρ' ἡμῖν po mojem (našem) mnenju, παρὰ Δαρείῳ κριτῇ po Darejevi sodbi, τοὺς παρὰ σφίσι αὐτοῖσι δοκέοντας ὀλβίους εἶναι ki se sami smatrajo za srečne, ὁ παρ' αὑτῷ βίοτος lastno življenje. 3. z acc. a) kraj.: α.) pri glagolih dotikanja (zadenem, ranim): na, ob οὖτα παρ' ὀμφαλόν, βάλε παρ' ὦμον, δησάμενος τελαμῶνι παρὰ σφυρόν; β.) pri glagolih premikanja: tja do, k εἶμι παρ' Ἥφαιστον, φοιτάω παρὰ τὸν Σωκράτη, πέμπω πρέσβεις παρὰ τινα, εἶμι παρὰ νῆας, ἤγαγον παρὰ Κῦρον; γ.) izraža premikanje (razprostiranje) ob čem: ob, poleg, blizu, kraj βῆ δ' ἀκέων παρὰ θῖνα θαλάσσης, Μηλίδα παρ' λίμναν, παρὰ πᾶσαν φιλίαν(sc. γῆν) κομισθήσεται; δ.) mimo (česa) παρὰ τὴν Βαβυλῶνα πάρειμι, παρὰ πόλιν ἄγω, παρὰ σκοπιὴν ἐσσεύοντο; ε.) pri glagolih mirovanja: ob, pri, blizu, k ὁ παρὰ τὸν Ἀχέροντα θεὸς ἀνάσσων; Ἀσία, ἣ παρ' ἁλμυρὰν ἅλα κεῖται, παρὰ τὴν ὁδὸν κρήνη ἦν, παρὰ πόδα takoj; slično ἧσο παρ' αὐτόν usedi se k njemu, ἕζοντο παρ' Ἀτρείδην, λεξάσθων παρὰ τάφρον; b) čas: za, ob, skozi (celo življenje) παρ' ὅλον τὸν βίον, παρὰ πότον med pijačo, παρ' ἦμαρ (ἡμέραν) vsak dan, dan na dan, παρὰ τὴν ζόην v teku življenja, παρὰ πάντα τὸν χρόνον ves ta čas, παρὰ τὸν καιρόν ob svojem (ugodnem) času, παρὰ τὰς μάχας v bitkah, παρ' αὐτὰ τἀδικήματα takoj, ko se je krivica storila, παρὰ τὴν ἐκείνου ἀρχήν za njegove vlade; c) pren. α.) mimo česa, črez kaj, proti, παρὰ δύναμιν črez svoje moči, παρὰ δίκην proti pravici, παρὰ μοῖραν proti usodi, παρὰ τοὺς νόμους proti zakonom, παρὰ τὸ εἰωθός proti navadi, παρὰ γνώμην proti pričakovanju, παρὰ δόξαν drugače nego se je mislilo, παρὰ τὸ βέλτιστον proti dolžnosti, παρὰ τὸ δοκοῦν ἡμῖν proti naši volji, παρὰ τὴν ἀξίαν nezasluženo, brez lastne krivde; β.) v primeri z, pred, nad, ὥστε τὸν Δαρείου στόλον παρὰ τοῦτον (v primeri z) μηδὲν φαίνεσθαι, κατεφρόνησε τοῦ κινδύνου παρὰ τὸ αἰσχρόν τι ὑπομεῖναι v primeri s sramoto = bolj nego sramoto, παρὰ τοὺς ἄλλους bolj nego drugi, παρὰ τὰ ἄλλα ζῷα ὥσπερ θεοὶ βιοτεύουσιν οἱ ἄνθρωποι v primeri z drugimi živalmi; sem spadajo tudi zveze z ἄλλος, ἕτερος in s komparativi: ἄλλα λέγουσιν παρὰ τὴν ἑαυτῶν δόξαν drugače govore nego mislijo, παρὰ ταῦτα πάντα ἕτερόν τι poleg (razen) vsega tega nekaj drugega, μὴ γράφειν παρὰ ταῦθ' ἕτερα ne predlagati temu predlogu nasprotnega, ἔχομέν τι παρὰ ταῦτα ἄλλο λέγειν ali moremo nasproti temu kaj drugega reči? χειμὼν μείζων παρὰ τὴν καθεστηκυῖαν ὥραν hujši mraz nego je bilo v tedanjem letnem času pričakovati; γ.) izraža oddaljenost ali razliko: παρὰ τοσοῦτον ἐγένετο αὐτῷ μὴ περιπεσεῖν τοῖς Ἀθηναίοις tako malo je manjkalo, da ni padel v roke, παρὰ νύκτα ἐγένετο λαβεῖν samo še ena noč, pa bi bil osvojil, παρὰ τοσοῦτον γιγνώσκω tako zelo sem drugega mnenja, παρ' ἐλάχιστον ἦλθε ἀφελέσθαι prav malo je manjkalo, da ni, παρὰ πέντε ναῦς razen petih ladij, παρ' ἓν πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν razen borjenja je zmagal (samo v borjenju je bil premagan); sem spadajo tudi zveze: παρ' ὀλίγον ἀπέφυγες (komaj), παρ' οὐδὲν ἄγω, ποιοῦμαι zaničujem, preziram, παρ' ὀλίγον malo cenim, παρὰ πολύ (ὀλίγον) ἐστί velik (majhen) razloček je, παρὰ πολὺ ἡσσάομαι hudo me porazijo, πάντες παρ' ὀλίγους z malimi izjemami vsi; δ.) vzročno: zaradi, vsled, po: παρὰ τὴν ἑαυτοῦ ἀμέλειαν zaradi (po) svoje brezbrižnosti, παρὰ τὴν ἐκείνου ἀργίαν vsled njegove lenobe.

παρα-βαίνω [fut. παραβήσομαι, pass. pf. παραβέβαμαι, aor. παρεβάθην, ep. pf. pt. παρβεβαώς] 1. hodim poleg koga, hodim ob strani; pf. τινί stojim poleg koga, hodil sem komu na strani. 2. hodim mimo česa, prekoračim, prekršim νόμον, σπονδάς, prestopim, razžalim, pregrešim se proti komu τινὰ δαιμόνων, ἔκ τινος izpadam iz česa, zapuščam. 3. zanemarjam, ne omenjam, molčim o čem τὰ θεῶν παρέβαν.

παρα-γίγνομαι med., ion. -γῑ́νομαι 1. sem (zraven) prisoten, sem navzoč, udeležujem se, doživim, postanem deležen česa, sodelujem s kom ἐν τῇ μάχῃ τινί. 2. a) prihajam zraven, zadenem (namerim se) na, dospem, približujem se, prikažem se, εὐτυχία sreča doleti koga, ἐς τωὐτὸ παραγίνεται nastane (pride) zopet ob istem času; b) prihajam na pomoč, pomagam.

παρα-δυναστεύω vladam poleg koga, sem sovladar.

παραδωσείω (desider. od παρα-δίδωμι) hočem izročiti, pripravljen sem kaj odstopiti (dati).

παρα-καθιδρύω postavim, posadim poleg koga τινί; pass. postavljen sem, ležim poleg česa.

παρα-καλύπτω 1. act. pokrivam, zakrivam, skrivam; pass. sem prikrit, skrit NT. 2. med. skrivam se, zagrinjam se.

παρά-κειμαι [impf. iter. παρεκέσκετο] 1. ležim ali stojim poleg česa ali pri kom (pred kom), postavljen sem pred koga τράπεζά τινι, ὡς Ἀΐδᾳ παρακείμενος kot bi ležal v naročju smrti. 2. sem pripravljen, sem pri rokah ὀιστός, χλαῖνα, ὑμῖν παράκειται ἠὲ μάχεσθαι ἢ φεύγειν na izbiro vam je (samo).

παρ-ακούω 1. mimogrede slišim, skrivaj čujem. 2. napačno slišim (razumem). 3. ne slišim, ne poslušam, sem neposlušen τινός, NT; preslišim.

παρ-αλλάσσω, at. -ττω 1. trans. a) menjam, izpreminjam, zamenjavam, φρένας χρηστάς preobračam, izpridim; b) grem (pridem) mimo česa ἐνέδραν, peljem se mimo česa; νόσον prebolim. 2. intr. a) grem mimo, oddalim se, oddaljen sem, odstranim se, uidem, utečem; b) presegam, odlikujem se s čim τινί, sem močnejši od koga; c) razlikujem se, sem različen; d) zmešam se, λόγοι παραλλάσσοντες ἔξεδροι φρενῶν brezumni, zdravi pameti nasprotni govori.

παρα-λῡπέω žalostim, žalim, nadlegujem, sem nadležen, škodujem komu.

παρα-νομέω [augm. παρεν- in παρην-] (παρά-νομος) 1. act. ravnam protizakonito v čem, kršim postave τί, ἔς τινα proti komu, pregrešim se, δημόσια proti državi, prelomim postavo. 2. pass. nepostavno sem sklenjen, κάθοδος παρανομηθεῖσα nezakonita vrnitev.

παρα-παίω udarim vprek; zabredem, zblaznim, sem neumen.

παρα-πήγνῡμι [pf. παραπέπηγα] 1. trans. pritrjujem, pripenjam zraven česa. 2. intr. sem trdno pripet na čem.

παραστατέω poet. stojim poleg koga, sem blizu koga, stojim komu na strani, pomagam komu.