Franja

οἴω, ὀῑ́ω navadno med. οἴομαι, ep. ὀῑ́ομαι in οἶμαι [Et. iz ὀϝις-jο-μαι (= po ptičjem letanju soditi), lat. omen (strlat. osmen iz owis-men). – Obl. 2 sg. οἴει, impf. ᾠόμην, fut. οἰήσομαι, aor. ᾠήθην, οἰηθῶ, ep. ὀίσατο in ὠίσθην]. 1. slutim, domnevam, sumim, sumničim, pričakujem, bojim se, nadejam se, upam τί, inf., acc. c. inf, μή s cj.; θυμὸς ὀίσατό μοι srce je zaslutilo, ὀίσατο κατὰ θυμόν zaslutil, začutil je, zazdelo se mu je; ὀίεταί μοι ἀνὰ θυμόν slutim, dozdeva se mi v srcu. 2. mislim, menim, verujem z inf. ali acc. c. inf a) nameravam, hočem, imam namen z inf., οἴομαι δεῖν smatram za potrebno; b) v sredi stavka: mislim, menim (lat. opinor), ὡς ἐγὦμαι kakor mislim, ako se prav spominjam; c) v odgovorih: razume se, seveda, kajpada.

οἰωνός, ὁ [Et. iz ὀϝj-ων-ός, lat. avis] 1. velik ptič, ptica roparica (orel, jastreb). 2. ptica, po katere letu in glasu so stari tolmačili voljo bogov. 3. (pomembno) znamenje, dobro ali slabo znamenje, ἐν οἰωνῷ τοῦ μέλλοντος τίθεμαί τι vzamem (smatram) kaj za znamenje bodočnosti, εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης eno znamenje je najboljše: boriti se za domovino.

ὀλίγος 3 [Et. sor. λοιγός] comp. ὀλ(ε)ίζων, sup. ὀλίγιστος 1. adi. malo (njih); malo število, neznaten, majhen, kratek (o času), nizek, plitev (o reki), slab, tih (glas) Včasih ga je treba prevesti s premalo: ἐόντων αὐτῶν ὀλίγων ἀλέξασθαι τὸν Mήδων στρατόν premalo jih je bilo, da bi mogli odbiti, δέκα νῆες ὀλίγαι ἀμύνειν premalo jih je, da bi pomagale. 2. subst. οἱ ὀλίγοι manjšina, oligarhi; boljari, plemenitniki (ki so na čelu oligarhiške države); ὀλίγον nekaj malega, ὀλίγα malo imetja, κατ' ὀλίγους v malih oddelkih. 3. adverbialne zveze: a) ὀλίγον (τι), ὀλίγῳ malo, nekoliko, za malo, ὀλίγῳ πρότερον (ὕστερον) le malo prej (pozneje); b) ὀλίγου za malo, skoraj, malodane, tudi ὀλίγου δεῖν skoraj, malodane, ὀλίγου εἰς χιλίους skoraj do tisoč; c) ὀλίγα redkoma; d) δι' ὀλίγου ne daleč, v majhni razdalji, blizu, v kratkem, kmalu potem, δι' ὀλίγων na kratko, v malo besedah NT; e) εἰς ὀλίγον na majhen prostor, ἐς ὀλίγον ἀφίκετο τὸ στράτευμα νικηθῆναι malo je manjkalo, pa bi bila vojska premagana; f) ἐν ὀλίγῳ v kratkem (času), skoraj NT, na majhnem prostoru; ἐν ὀλίγοις μέγας ποταμός reka velika kakor malokatera druga; g) ἐξ ὀλίγου hitro, nenadoma; h) ἐπ' ὀλίγα (πιστός) v malem (zvest) NT; i) παρ' ὀλίγον skoraj, komaj; παρ' ὀλίγον ποιοῦμαι malo cenim; j) κατ' ὀλίγον po malem, polagoma. 4. adv. ὀλίγως komaj, malo poprej NT.

ὁμαλής 2 ὁμᾰλός 3 (gl. ὁμός) 1. enak, raven, gladek, τὸ ὁμαλές in τὸ ὁμαλόν ravnina, ἐν τῷ ὁμαλῷ na ravnem, ὁμαλὲς εἶμι hodim (grem) po ravni poti, v ravnini. 2. enakomeren. – adv. ὁμαλῶς ravno, enako, enakomerno, πάντες ὁμαλῶς vsi brez razločka; πρόειμι v eni črti, obenem.

ὁμῑλέω (ὅμιλος) 1. sem (hodim) s kom, družim se s kom τινί, (σύν) τινι spolno občujem (pečam se) s kom, prijateljsko občujem, διὰ γραμμάτων pismeno občujem, πρός τινα ἀπὸ τοῦ ἴσου občujem s kom kot enakim (enakopravnim). 2. mešam se (stopim) med druge, nahajam se, bivam med Τρώεσσι, ἐνὶ πρώτοισιν, παρὰ παύροισιν, χώρῃ prihajam kam, potujem po zemlji, mudim se kje Φρυγίῃ. 3. sestajam se, zbiram se, περὶ νεκρόν okrog umrlega; v sovražnem zmislu: trčim ob koga, udarim (spopadem) se s kom τινί in abs. 4. pogajam (dogovarjam) se s kom, zabavam se, dosežem (napravim) z občevanjem ταῦτα ἡ ἐμὴ νεότης ὡμίλησε. 5. bavim, ukvarjam se s čim πολέμῳ, imam opraviti s čim, poznam kaj τινί. 6. ἐκτὸς ὁμιλεῖ stopil je iz prirojenih misli = tava po zamotanih potih; οὐ στεφάνων νεῖμεν ἐμοὶ τέρψιν ὁμιλεῖν ni mi dovolil, da bi se veselil vencev.

ὁμοῖος 3, at. ὅμοιος, ep. ὁμοίιος (ὁμός) 1. podoben, sličen, enak, istovrsten, ὅμοιοι ἦσαν θαυμάζειν zdelo se je, da se čudijo a) (ta)isti = ὁ αὐτός, enak po močeh, kos, ἓν καὶ ὅμοιον eno in isto, enovrstno; b) istega mišljenja; c) ὁμοῖον ἡμῖν ἔσται nam bo vseeno; o tleh: raven. 2. skupen, občen, za vse enak, splošen, enakomeren. 3. primeren, ugoden. 4. subst. a) οἱ ὅμοιοι ljudje enakega stanu, v Sparti: meščani, ki so imeli vse državljanske pravice; b) ἡ ὁμοία (sc. χάρις); τὴν ὁμοίην (τὰ ὁμοῖα) δίδωμι, ἀνταποδίδωμι povrnem enako z enakim, dam milo za drago, τὴν ὁμοίην φέρεσθαι ζητέω παρά τινος želim, da mi kdo izkaže enako uslugo, μετέχω τῆς ἴσης καὶ ὁμοίης imam iste pravice in zakone; c) τὸ ὅμοιον prilika, prispodoba, primera, enakost, πάνυ ὅμοιον dobra primera; τῶν ὁμοίων ἡμῖν ἀξιοῦσθε vi uživate iste časti kakor mi. 5. adverb. izrazi: a) ἐκ τοῦ ὁμοίου enako, na isti način, zopet; b) ἐν τῷ ὁμοίῳ na istem mestu, istotako, ravnotako kakor, ἐν τῷ ὁμοίῳ ποιοῦμαι smatram enakovrednim, enako čislam, ravnam v čem enako. 6. adverb. ὅμοιον, ὁμοῖα, ὁμοίως slično, enako, na enak način, enakomerno, ravnotako kakor, brez razločka, brez izjeme.

ὁμοιό-τροπος 2 enak po šegah in značaju, sličen, skladen; adv. ὁμοιοτρόπως ravnotako kakor.

ὁμοίωμα, ατος, τό ὁμοίωσις, εως, ἡ 1. sličnost, podoba, καθ' ὁμοίωσιν θεοῦ po božji podobi NT. 2. prilika, prispodoba NT.

ὄνομα, ατος (τοὔνομα = τὸ ὄνομα), ep. ion. οὔνομα [Et. lat. nomen, slov. ime, imena (iz ьmen-, ьnmen-, idevr. n̥men), nem. Name] 1. ime, nazivanje, poznamenovanje; ὄνομα, ὀνόματι z imenom, po imenu, imenovan πόλις Θάψακος ὀνόματι, πόλις ὄνομα Καιναί; ὄνομα καλέω τινά, ὄνομα τίθημι (τίθεμαί) τινι dajem komu ime; ὄνομα φέρω nosim (imam) ime. 2. beseda, izraz, naslov. 3. ime, glas, slava. 4. samo ime, videz, izgovor, pretveza, μετὰ καλῶν ὀνομάτων z lepimi besedami, z lepim izgovorom, τῷ ὀνόματι pod pretvezo, navidezno. 5. τῷ ὀνόματι, διὰ τοῦ ὀνόματος, ἐν (ἐπὶ) τῷ ὀνόματί τινος v imenu koga, po naročilu koga NT. 6. opisovalno: ὄνομα σωτηρίας = σωτηρία.

ὀνομάζω, ion. οὐνομάζω [fut. ὀνομάσω itd.] ὀνομαίνω, ion. οὐνομαίνω [fut. οὐνομανέω, aor. ὠνόμηνα, ep. ὀνόμηνα] 1. act. in pass. a) imenujem, (po)kličem (z imenom), δῶρα naštevam, (iz)govorim μηδ' ὀνομήνῃς, priznavam, govorim μάλα σεμνῶς, obetam ὄρχους δώσειν; b) dajem ime, nazivam, imenujem koga za kaj τινὰ θεράποντα. 2. pass. imenujem se, zovem se, pišem se, ἔκ τινος po kom NT, ἀπὸ τούτου μὲν τοῦτο οὐνομάζεται odtod izvira pregovor. 3. med. παῖδα μ' ὠνομάζετο imenoval me je svojega sina.

ὀνομαστί adv. (ὀνομάζω) imenoma, z imenom, po imenu.

ὄ-πατρος 2 (ὀ proth. + πατήρ) ep. istega očeta sin, brat po očetu.

ὀπ-ῑπ-εύω (gl. ὀπωπή) ep. oziram se (gledam) po kom, skrbno kaj opazujem γεφύρας, zalezujem, prežim na, zijam za kom γυναῖκας.

ὁπόσος 3, ep. ὁππόσος in ὁπόσσος, ion. ὁκόσος (korel. k πόσος, relat. in indir. vpraš.) 1. o številu: kolikšen, koliko, kot; pl. vsi, ki; vse kar; z ἄν: kolikršenkoli, po kolikor, ὁπόσα βούλεται kolikor hoče, kolikor se mu ljubi, ὁπόσην τινά kolikršnokoli. 2. o prostoru: kako velik, kakor daleč ὁπόσσον ἐπέσχε πῦρ.

ὁποστός 3 kateri (po številu).

ὅπως, ep. tudi ὅππως, ion. ὅκως (korel. k πῶς) I. adv. 1. relat. in v zav. vpraš. kako, kakor, na kakšen način, (tako) kakor, ὅπως ἄν (κέ) kakorkoli, kakor pač, οὐ γὰρ οἶδα, παιδείας ὅπως ἔχει ne vem, kako je z njegovo izobrazbo, ὅπως ἔχω kakor sem pač, ne da bi se pripravil, takoj; posebno pomni zvezo: οὐκ ἔσθ' ὅπως nikakor ne, po nobeni ceni, nikoli, οὐκ ἔσθ' ὅπως οὐ vsekakor, na vsak način, gotovo, οὐκ ἔσθ' ὅπως ποτέ ni mogoče, da bi kedaj, οὐκ ἂν γένοιτο τοῦθ' ὅπως ἐγὼ οὐ φανῶ τοὐμὸν γένος vsekakor bom svoj rod odkril; οὐ γὰρ γένοιτ' ἂν ταῦθ', ὅπως οὐχ ὧδ' ἔχειν kajti ne more se zgoditi, da bi to ne bilo tako, kajti to se ne da izpremeniti (= kar je storjeno, nestorjeno več ne bo, Valjavec), οὐχ ὅπως … ἀλλ' οὐδέ ne samo ne … ampak niti; οὐχ ὅπως kam li, οὐχ ὅπως … ἀλλὰ (καί) ne samo ne … ampak celo. 2. pri sup. = kar, čim ἄριστος. II. veznik 1. v časovnih stavkih (= ὅτε) ko, kadar, bržko (= ὅπως τάχιστα), kadarkoli. 2. finalno (s cj., opt. ali ind. fut.) da (bi), zanikano: ὅπως μή da ne (bi), da le ne bi, μὴ ὅπως (ne boj se, da =) kaj šele, niti; z ind. fut. se veže zlasti za glagoli stremljenja (verba studii) τῶν Κορινθίων πρασσόντων, ὅπως τιμωρήσονται αὐτούς; pogosto stoji ὅπως nezavisno, da izraža krepek poziv ali svarilo: ὅπως οὖν ἔσεσθε ἄνδρες ἄξιοι τῆς ἐλευθερίας da ste mi (bodite) torej možje, vredni svobode; ὅπως μὴ ὁ σοφιστὴς ἐξαπατήσῃ da nas le ne bi prevaral. 3. za glagoli sentiendi, dicendi itd. = ὅτι da.

ὀργάω (ὀργή) 1. bujno rastem, dozorevam, τὰ παραθαλάσσια τῶν καρπῶν ὀργᾷ ἀμᾶσθαι so zreli za žetev. 2. poželim kaj, koprnim po čem πρός τι, vnet sem za kaj, sem razburjen, ὀργῶν strastno.

ὀρέγω, ep. ὀρέγνῡμι [Et. lat. rego, ere, nem. recken. – Obl. fut. ὀρέξω, aor. ὤρεξα, med. fut. ὀρέξομαι, aor. ὠρεξάμην in ὠρέχθην, pf. ὀρώρεγμαι, adi. verb. ὀρεκτός, ep. aor. ὄρεξα, ὀρεξάμην, pf. 3 pl. ὀρωρέχαται, plpf. 3 pl. ὀρωρέχατο]. I. act. 1. iztegujem, razprostiram, molim proti χεῖρας εἰς οὐρανόν, χεῖράς τινι iztegujem roke po kom, πάντοσε (o beraču, ki prosi daru). 2. a) nasproti molim, prožim, (po)dam χεῖρας, τὸ κέρας, πιεῖν, τὴν κύλικα; b) dam nazaj δέπας πιοῦσα; c) do-, podelim κῦδος, τάχος, εὖχος; Sof. Fil. 1202 izkažem ljubav, uslišim prošnjo. II. med. 1. iztegujem se, sklonim se, segam po čem χερσί, πρός τι, posegam po παιδός, ποσσί dirjam v skoku, ἔγχει zamahnem, pomerim, χεῖρα iztegnem svojo roko, τρὶς ὠρέξατ' ἰών trikrat je mogočno stopil. 2. (po)primem, zadenem, ranim. 3. hrepenim, stremim, težim po čem, želim kaj τινός, inf.

ὀρει-βάτης, ου, ὁ ὀρεσσι-βάτης, ου, ὁ (ὄρος, βαίνω) ki hodi ali stanuje po gorah, gorski, divji.

ὀρει-δρόμος 2 (δραμεῖν) kdor po gorah teka.