Franja

μητρο-πάτωρ, ορος, ὁ ep. ion. materin oče, ded po materi.

μῑμέομαι d. m. (μῖμος) [fut. μιμήσομαι itd.] posnemam koga, ravnam se po kom, oponašam, τινά τι koga v čem.

μνηστεύω (μνηστός) 1. act. in med. snubim γυναῖκα, potegujem se za kaj, stremim po čem; z inf. trudim se, prizadevam si ἄρχειν, τὴν γυναῖκα ἀναλαβεῖν. 2. pass. dam se zasnubiti, NT zaročim se τινί.

μοῖρα¹, ἡ [Et. iz μορjα, gl. μείρομαι] 1. del (celote), kos, del zemlje, kraj, stran dežele, τριτάτη δ' ἔτι μοῖρα (νυκτὸς) λέλειπται, χώρης ὀλίγην ἔτι μοῖραν ἔχοντες, πατρῴας γῆς, δώδεκα μοίρας δασάμενοι (na dvanajst delov), ἐστρατεύετο ἐς τὴν Περσέων μοῖραν v ozemlje Perzijanov, τῶν πέντε τὰς δύο μοῖρας νέμονται dve petini; Her. 5, 69 stranka, τὸν Ἀθηναῖον δῆμον πρὸς τὴν ἑωυτοῦ μοῖραν προσεθήκατο je spravil na svojo stran; pren. μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχομαι prav ničesar ne nudim glede na prijateljstvo. 2. del, ki komu pristuje, delež μοίρας νέμω, φθίνοντι μοῖραν νέμω storim umirajočemu, kar mu gre, αἰδοῦς μοῖραν ἔχω sram me je, ἑκάστῳ μοῖραν ἐπέθηκαν vsaki stvari so postavili določeno mejo, τὸ ἐμπλήκτως ὀξὺ ἀνδρὸς μοίρᾳ προσετέθη brezumna naglica se je smatrala za korenjaštvo. 3. kar se spodobi, pristojnost, spodobnost, κατὰ μοῖραν (= ἐν μοίρᾳ) ἔειπες povedal si, kakor se spodobi, kakor je prav, παρὰ μοῖραν ἔειπες nič spodobnega nisi povedal. 4. kar je človeku usojeno, usoda, žreb, prisojeni čas življenja, sreča (= ἐσθλὴ μοῖρα, oppos. ἀμμορίη Od. 20, 76), nesreča, smrt (= μοῖρα θανάτου), οὐ γάρ πώ τοι μοῖρα θανεῖν ni ti še usojeno umreti, μοῖρ' ἐστί usojeno je, μοῖρα ἔχει με usojeno mi je, τῇ σεωυτοῦ μοίρῃ περίεις tvoja sreča te je rešila, καθημερία μοῖρα usoda današnjega dne, πρὸς διπλῆς μοίρας po dvojni (smrtni) usodi; θεία μοῖρα božja odredba (volja). 5. čin, dostojanstvo, ugled, spoštovanje, ἐν μοίρᾳ εἰμί sem spoštovan, ἐν οὐδεμιῇ μοίρῃ ἄγω τινά prav nič ne cenim koga.

μόνος 3, ion. μοῦνος (gl. μᾱνός) 1. (po)edin, sam, samo, τῶν ἄλλων sam med drugimi, δέκα μόνους κατέλιπον zapustil sem jih samo deset. 2. zapuščen, samoten, osamel. – adv. μόνον edino, samo, le, εἰ μόνον če le, οὐ μόνον … ἀλλὰ καί ne samo … ampak tudi, μόνον οὐ, μονονουχί malodane, skoraj; μόνως samo (tako), κατὰ μόνας sam (za sebe).

μονόω, ion. μουνόω (μόνος) 1. act. osamim, puščam samega τινά; γενεήν nadaljujem rod po enem samem sinu (tako, da je vedno samo eden sin). 2. pass. sem zapuščen, oropan, osamljen, samevam, μουνωθέντες τῶν συμμάχων brez bojnih zaveznikov; pos. ἐμουνοῦντο (Her. 8, 123) stali so osamljeni t. j. vsak je imel samo en glas.

Μυρίανδ(ρ)ος, ἡ mesto v Siriji ob zalivu, ki se zove po njem Μυριανδρικὸς κόλπος.

ναυκληρία (ναύ-κληρος) brodarstvo, življenje na morju, vožnja po morju.

ναυσι-κλειτός 2 ναυσι-κλυτός 2 ep. slaven po svojih ladjah, slaven pomorščak.

ναυσι-φόρητος 2 ki se vozi po morju.

ναυτίλλομαι med. vozim se po morju, jadram, plovem, potujem.

νεκυο-μαντήιον, τό ion. proročišče mrtvih, kraj, kjer so vpraševali duše umrlih po prihodnosti.

νέομαι med., skrč. νεῦμαι [Et. iz νέσομαι, prim. νόσ-τος, nem. ge-nesen, näh-ren (got. nasjan = genesen machen). – Obl. 2 sg. νεῖαι, 3 νεῖται, inf. νεῖσθαι, νέεσθαι, cj. 2 sg. νέηαι]. ep. poet. 1. (= εἶμι) s fut. pom. povrnil se bom, tekel bom nazaj. 2. pojdem, pridem, odidem, (po)vrnem se.

νέος 3, ion. ep. fem. νέη [Et. iz νέϝος, lat. novus, slov. nov, nem. neu. – comp. νεώτερος, sup. νεώτατος, ep. poet. νέατος, ion. νείατος] 1. mlad(eniški), mladosten, v mladosti; mladoleten, nedorastel, neizkušen, neizveden, nepremišljen; subst. ὁ νέος mladenič, οἱ νέοι (νεώτεροι) mladina, mlado moštvo; τὸ νέον mladost, ἐκ, ἀπὸ νέου, ἐκ νέων iz mladega, od mladih nog (let). 2. a) nov, svež ἄλγος, σῖτος letošnje žito; b) nezaslišan, nepričakovan, nenavaden, grozen, strašen, θάλαμος novo sezidan, ἐδόκει τι νέον ἔσεσθαι zdelo se je, da bo prišlo do burnih nastopov, νεώτερον, τό, νεώτερα (πράγματα) novice, novotarstvo, prevrat, nesreča, zlo, νεωτέρων ἔργων ἐπιθυμητής εἰμι hrepenim po prevratu, νεώτερα βουλεύω περί τινος snujem, namerjam kaj slabega zoper koga; τί νεώτερον γέγονεν; kaj se je neki novega (hudega) zgodilo? νεώτερόν τι ποιῶ res novas molior, νεώτερα ἔπρησσε πρήγματα snoval je nekaj posebnega, napravljal je nemir. 3. adv. νέον, τὸ νέον a) iznova, vnovič (ion. ἐκ νέης); b) pravkar, nedavno, pred kratkim, νεώτατα zadnji čas, nedavno.

νεῦμα, ατος, τό (νεύω) mig, migljaj, po-, prikimavanje.

νεύω ep. [Et. iz νευσjω, kor. neu + s, lat. nuo, ere, nutus, ūs, numen] 1. a) (po)kimam κεφαλῇ, namignem, pomežiknem ὀφρύσι, τινί komu; b) prikimam (v znak privoljenja ali pritrditve), obetam, privolim, νεύσατε τὴν χάριν izkažite to milost. 2. a) naprej se nagnem (sklonim), pripognem se φάλοισι, λόφος ἔνευεν; b) trans. nagnem, povesim κεφαλήν, κάρα ἐς πέδον. 3. o kraju: obrnjen sem, ležim proti ἐς, πρός τι.

νεωτερισμός, ὁ (νεωτερίζω) novotarjenje; državni prevrat, prekucija; želja po prevratu (novotarijah).

νεωτερο-ποιός 2 (ποιέω) pohlepen po novotarijah, uporen, prekucijski.

νιφο-στιβής 2 (στείβω) poet. ki hodi po snegu, snežen χειμών.

νομάς, άδος, ὁ, ἡ 1. (νέμομαι) ki se pase, na pašnikih, na paši ἵπποι; o vodi: semintja (po jarkih) tekoč κρῆναι. 2. (νέμω) ki pase črede, ki se klati po paši; pastirski, nomadski, οἱ νομάδες pastirji, nomadi.