-
φιλαρχία, ἡ želja po vladi (časteh), vladoželjnost, zapovedljivost.
-
φιλοτῑμία, ἡ, ion. -ίη 1. želja po časti, častihlepnost, častilakomnost, slavohlepnost, tekma, marljivo prizadevanje τινός, ἐπί τινι, περί τινος; tudi: trmoglavost φιλοτιμίη κτῆμα σκαιόν. 2. stvar, ki se tiče časti, častna zadeva, čast, pravica do odlikovanja, φιλοτιμίαν ἔχει τινί dela komu čast. 3. radodarnost, darežljivost, velikodušnost, plemenitost, sijaj.
-
χαρίζομαι d. m. (χάρις) [fut. χαριοῦμαι, aor. ἐχαρισάμην, pf. κεχάρισμαι (z akt. in pas. pom.), plpf. ep. κεχάριστο; NT fut. χαρίσομαι, pass. χαρισθήσομαι, aor. ἐχαρίσθην] 1. intr. a) kažem se prijaznega (naklonjenega), izkazujem usluge, storim kaj komu po volji, ustrezam, ugodim komu, sem uslužen, τινί komu v čem; b) θεοῖς pridobivam si (z uslugami) naklonjenost bogov; c) o ženi: naklonim svojo milost, ἐμβλέπουσα osrečujem s pogledom; d) vdajam se, strežem θυμῷ, γαστρί, σώματι, ἡδονῇ; pt. χαριζόμενος komu na ljubo, po volji, zavoljo koga. 2. trans. a) storim kaj komu na ljubo, rad dajem, τὸ βλέπειν dam vid NT, obilno darujem, podeljujem τινί τι, τινός od česa, ῥόδον στήθεσσιν natikam rožo na prsi; b) NT izdam, izročim τινά, τινά τινι pomilostim koga komu na ljubo; c) odpuščam παραπτώματα NT. 3. pf. pass. κεχάρισμαι sem komu všeč (mil, prijeten, po volji), τοῖς Εὐβοεῦσι ἐκεχάριστο Evbojcem se je izpolnila želja; pt. κεχαρισμένος drag, prijeten, dobrodošel, κεχαρισμένα εἰδώς naklonjen, mil, κεχαρισμένα τίθημί τινι storim komu ljubav (uslugo), ὡς κεχαρισμένοι kakor da so dobili dar.
-
χῆτος, ους, τό ep. (gl. χατέω) [samo dat. χήτεϊ in χήτει] pomanjkanje, pogrešanje, želja, hrepenenje po τινός.
-
χρεία, ἡ (χρή) 1. a) raba, uporaba, ἐν χρείᾳ εἰμί rabim se, sem v rabi, uživam se, ἐν πάσαις τοῦ σώματος χρείαις pri vseh telesnih opravilih; b) služba, opravilo τίς χρεία σε προσήγαγεν, ἐπὶ τῆς χρείας καθίστημι NT; c) namen, πρὸς τί χρείας čemu. 2. porabnost, korist, ἀνθρωπίνη za ljudi, τῆς ῥητορικῆς. 3. a) potreba, pomanjkanje, sila, stiska, χρείαν ἔχω τινός potrebujem, treba mi je, sem v stiski, χρεία με ἔχει potrebujem, τὰ περιόντα τῆς χρείας nepotrebne stvari; ἐν χρείᾳ δορός v bojni stiski; πληρόω τὴν χρείαν nadomestim nedostatek (škodo); gl. ἐρευνάω in ἵστημι; b) hrepenenje, želja φορβῆς, πληρόω τὴν χρείαν izpolnim željo NT.
-
χρέος, ους, τό, ep. χρεῖος, χρείως, at. χρέως (χράομαι) 1. a) potreba, sila, želja ἐξανύω; imetje, blago Sof. O. C. 251; b) stvar, zadeva, ἑὸν αὐτοῦ χρεῖος ἐελδόμενος zaradi svoje zadeve, σὸν χρέος τόδε ἀνευρίσκειν tvoja stvar (dolžnost) je, κατὰ χρέος Τειρεσίαο zavoljo T., τὸ σὸν χρέος φρουρῆσαι tvoja dolžnost je. 2. dolg εἴς τι χρέος ἔχω, ἀφίσταμαι χρεῖος poravnam ali povrnem dolg, χρεῖος ὀφείλεται odškodnina (za ugrabljene živali), ἦλθεν μετὰ χρεῖος da bi izterjal dolg; krivda προσάπτω τῇ πόλει.
-
χρεώ, οῦς, ἡ χρειώ ep. [dat. χρειοῖ] (χρή) 1. potreba, sila, stiska, hrepenenje, želja, τινός po kom; χρεοῖ ἀναγκαίῃ vsled silne potrebe; ἦ τι μάλα χρεώ zares, bilo je zelo potrebno (da sta prišla), ἵν' οὐ χρεὼ πείσματός ἐστιν kjer ni potreba vrvi. 2. χρεώ ἐστι (γίγνεται, ἵκει, ἱκάνει) potreba je (nastane, nastopi) = χρή; veže se z acc. osebe in gen. stvari: ἐμὲ χρεὼ γίγνεται νηός potrebujem ladje, οὔ τί με ταύτης χρεὼ τιμῆς ne potrebujem te časti; τίπτε δέ σε χρεώ čemu potrebuješ to?
-
χρησμοσύνη, ἡ (χρῄζω) 1. revščina, uboštvo, siromaštvo. 2. a) hrepenenje, želja; b) dar prorokovanja (Her. 9, 33).
-
ψῡχή, dor. ψυχᾱ́, ἡ 1. življenjska sila, dih, življenje: ψυχὴ ἔλιπεν αὐτόν življenje ga je zapustilo (ali: izgubil je zavest), ἀγωνίζομαι, μάχομαι περὶ τῆς ψυχῆς borim se za življenje, τρέχω (θέω) περὶ τῆς ψυχῆς, ὁ ἀγὼν περὶ τῆς ψυχῆς boj na življenje in smrt, κινδυνεύω περὶ τῆς ψυχῆς gre mi za življenje, življenje je v nevarnosti, ψυχὴν παρατίθεμαι zastavim svoje življenje. 2. a) duša (umrlih v podzemlju), τῶν τελευτησάντων sence umrlih; b) (= oseba, človek) μεγάλων ψυχῶν ἱείς na visoke ljudi, ὀκτὼ ψυχαὶ διεσώθησαν osem duš (ljudi) NT, ψυχαὶ ὡσεὶ τρισχίλιαι tritisoč duš NT. 3. duša (opp. σῶμα) kot sedež duševnih zmožnosti in strasti: a) razumnost, pamet, zavest; b) pogum, srce, hrabrost; c) želja, težnja, nagon, poželenje; tek ἡ ψυχὴ σῖτον οὐ προσίετο; ἐκ τῆς ψυχῆς iz (celega) srca NT; ἐκ τῆς ψυχῆς φίλος pravi (resničen) prijatelj. 4. pogosto opisuje ψυχή osebo: μηδεὶς κρατείτω τῆς ἐμῆς ψυχῆς (moje osebe), ἡ ψυχή μου in ἡ ἐμὴ ψυχή = ἐγώ, ἡ ψυχή μου παρεσκεύασται pripravljen sem, hočem; tudi v nagovoru: φίλη ψυχή, ὦ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ ψυχή.