Franja

κατα-δέω¹ (gl. δέω¹ ) 1. vežem, zvezujem, priklepam ἐπί τινι, ἔν τινι; vklenem, denem v železje, vržem v ječo, τοὺς ἄλλους κατέδησαν τὴν ἐπὶ θανάτῳ ostale so zvezali, da bi jih usmrtili; pren. ἡ ψυχὴ καταδεῖται ὑπὸ σώματος. 2. a) zavežem ὀφθαλμούς, zapiram, zaklepam ἀνέμων κέλευθα, preprečim, zabranim νόστον; b) obvezujem τραῦματα NT. 3. obsodim (opp. ἀπολύω).

κατα-ζεύγνῡμι 1. vpregam, (z)vežem, zapiram ἐν τυμβήρει θαλάμῳ. 2. (pri)silim, stiskam ὑπ' ἀναγκαίης κατεζεύχθη.

κατά-κειμαι d. m. [gl. κεῖμαι, ep. pr. 3 pl. κατακείαται, impf. κατεκείμην, 3 pl. ion. κατεκέατο; samo pr., impf. in fut.] 1. uležem se, ležim, stojim, sem skrit ἐν, ὑπό τινι, brez dela polegam, počivam. 2. a) ležim bolan NT; b) ležim pri mizi.

κατα-κλείω, at. -κλῄω [gl. κλείω, pf. pass. κατακέκλειμαι, aor. pass. κατεκλείσθην] 1. act. a) zapiram, zaklepam, oklepam τινὰ εἴς τι, εἴσω τῶν ὅπλων imam zajete v sredi hoplitov; b) NT ἐν τῇ φυλακῇ zapiram v ječo; c) oblegam (mesto); d) νόμῳ določam, odrejam; e) εἰς ἀπορίαν spravljam v zadrego. 2. med. zapiram se, zaklepam se ἔν τινι.

κατα-κοιμάω, κατα-κοιμίζω [aor. pass. κατεκοιμήθην] 1. act. a) spravljam v posteljo, spravljam spat, uspavam ὄμμα; izbrišem iz spomina λάθα νόμους; b) zaležim, zaspim φυλακήν. 2. uležem se spat, zaspim, spim ἔν τισιν, παρά τινι.

κατα-λαμβάνω [fut. καταλήψομαι, aor. κατέλαβον, pf. κατείληφα, pass. pf. κατείλημμαι, aor. κατελήφθην, ion. fut. καταλάμψομαι, pf. καταλελάβηκα, pass. pf. καταλέλαμμαι, aor. κατελάμφθην] I. act. 1. zgrabim νῶτα, primem, zasedem ἀκρόπολιν, πάντα φυλακαῖς, osvojim, utaborim se στρατόπεδον, dobim, prevzamem (vrhovno poveljništvo v svoje roke) τὰ πράγματα. 2. a) dosežem, zadenem, doidem, ujamem; b) zalotim, zasačim, najdem τινὰ λελυμένον, περιπατοῦντα, ἐπ' αὐτοφώρῳ; μάχην pridem o pravem času k bitki; c) o dogodkih, sreči, nesreči in drugih nezgodah: zgrabi, zadene me kaj, σκοτία με tema me objame, συμφορά, νοῦσος, κίνδυνος, πάθος με καταλαμβάνει zadene, zaloti me nesreča, bolezen, nevarnost, trpljenje, κατειλημμένος εἰμὶ ἐν ἀνάγκαις zabredel sem v stiske in nadloge; pos. intr. pripetim se, dogodim se, nastanem, κατὰ τὴν καταλαβοῦσαν συμφορήν zaradi nesreče, ki jih je zadela, τὰ καταλαβόντα dogodki, nastala nesreča, πόλεμος καταλαμβάνει vojska nastane; pogosto impers. καταλαμβάνει με = συμβαίνει μοί, κατέλαβέ με στρατεύεσθαι slučajno sem šel na vojno, ἕνα κατέλαβε ἀποθανεῖν primerilo se je, da je eden umrl; καταλελάβηκε ἐμέ τοῦτο ἐς ὑμέας ἐκφῆναι čutil sem se prisiljenega, vam to povedati; d) duševno: zgrabim, umevam, razumem NT, spoznam τὶ διά τινος. 3. krepko držim, zadržujem, oviram δύναμιν, πῦρ, διαφοράς poravnam spore ali nasprotja, ἐρίζοντας pomirim, ὁ θάνατος καταλαμφθεὶς ἐσιγήθη vest o umoru se je potlačila in prikrila, ἐμαυτόν krotim, brzdam se, τινὰ ὅρκοις vežem s prisego, σπονδαὶ κατειλημμέναι potrjena zaveza; τὰ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον razmere v vojni (= oligarhijo) so še bolj utrdili. II. med. 1. osvojim si kaj, bavim se poprej s čim, poprej pripovedujem. 2. vem, vidim, spoznam NT.

κατάληψις, εως, ἡ (κατα-λαμβάνω) 1. dosega, vzetje, osvojitev, napad οὐκέτ' ἐν καταλήψει ἐφαίνετο, zdelo se je, da se (brodovje) ne more več doteči. 2. razumevanje, spoznanje.

κατα-λογίζομαι d. m. 1. štejem med, prištevam τινὰ ἔν τισι. 2. (pre)računam, presojam, premišljam.

κατάμεμψις, εως, ἡ graja, očitanje, tožba, κατάμεμψιν ἔχω τινί dajem komu povod za pritožbo, κατάμεμψις σφῶν αὐτῶν ἦν očitanje, obtožba samega sebe, sami so se obtoževali.

κατ-αναγκάζω 1. (pri)silim, primoram. 2. vklepam δεσμοῖς κατηναγκασμένος ἦν bil je vklenjen v vezi.

κατ-άντης 2 ki gre (se nagiba) navzdol, τὸ κάταντες breg, reber, pobočje, ἐς τὸ κάταντες navzdol, ἐν τῷ κατάντει na obronku, na rebru (bregu). – adv. κάταντες ep. navzdol.

κατα-πήγνῡμι [trans. aor. κατέπηξα, pass. κατεπήχθην, intr. aor. 2 pass. κατεπάγην, med. ep. κατέπηκτο, pf. 2 act. καταπέπηγα] ep. poet. ion. 1. trans. act. in pass. zapičim, zabijem v zemljo ἔν τινι, ἐπί τινι; pritrdim, vkopljem, stavim. 2. intr. a) zapičim se; pf. obtičim, tičim, trdno stojim v čem ἔν τινι; b) zamrznem.

κατα-πῑ́πτω [gl. πίπτω, aor. ep. κάππεσον] 1. doli padam, zgrudim se, ἀπό τινος s česa; ἔν τινι, ἐπὶ γαίῃ na zemljo, ἁλί skočim v morje. 2. vderem se, zrušim se, zabredem, εἰς ἀπιστίαν postanem neverjeten, θυμὸς παραὶ ποσὶ πᾶσιν vsem je upadel pogum.

κατ-αριθμέω in med. 1. prištevam komu ἔν τινι NT. 2. naštevam, pripovedujem.

κατ-αρτίζω, κατ-αρτάω 1. ion. dobro uredim, popravim, dopolnim, ἐς τωὐτό spravim zopet v red, pomirim, χρῆμα κατηρτισμένον koristna, prikladna (dobro urejena) stvar. 2. NT popravim ὑστερήματα, krpam δίκτυα, na-, pripravljam αἶνον, σῶμα, κατηρτισμένος εἴς τι pripravljen; izpopolnim, dvignem ἐν πνεύματι, κατηρτισμένος popoln.

κατα-τίθημι [fut. καταθήσω, aor. κατέθηκα, pl. κατέθεμεν itd.; ep. aor. κάτθεμεν, κάτθετε, κάτθεσαν, cj. καταθήομεν (-θείομεν), inf. κατθέμεν; aor. med. 1 pl. κατθέμεθα, 3 du. κατθέσθην, cj. κατθήομαι (-θείομαι)] I. act. 1. a) doli devljem, polagam, postavljam na tla, odlagam τὶ ἐπί τινος, ἐπί, ἔν τινι, εἰς Ἰθάκην postavljam na suho, τὸ στόμα πλησίον ὀφθαλμῶν postavljam, narejam blizu oči; b) izpostavljam (kaj) kot nagrado ἄεθλον, λέβητα; prirejam tekmo; c) ἐς μέσον Πέρσῃσι τὰ πρήγματα polagam oblast med P. kot skupno blago = vpeljem ljudovlado. 2. spravljam, shranjujem. 3. plačujem (dolg) δέκα τάλαντα, τιμήν, τί τινος kaj za koga, poravnam, izpolnjujem obljubo. II. med. 1. odlagam, polagam svoje stvari (sebi), porabim kaj za se, εἰς τὸ ἴδιον nalagam zase; ἐμαυτόν postavim sebi šator; ἀποστροφήν preskrbim si, osiguram si; τινὰ εἰς τόπον spravljam koga (od sebe) kam, εὐεργεσίαν izkazujem dobrote, χάριν zavezujem si koga, ugodim komu NT; κλέος osnujem si, pridobivam si; τὴν φιλίαν παρὰ τοὺς θεούς zaupam komu, izročam v varstvo; γνώμην izrekam svoje mnenje; θυμὸν ἔν τινι namerjam, obračam svoje nagnjenje kam; λύπας ἐγγυτέρω pomikam bliže k žalosti (kakor k radosti). 2. a) odlagam (s sebe) orožje, obleko; λείαν εἴς τι spravljam kam; b) shranjujem (si) za večerjo; c) pokopavam (mrtvece). 3. postavljam na stran, zanemarjam, ne brigam se za ποιητάς, τινὰ ἐν ἀμελείᾳ; πόλεμον opuščam, končavam, dovršujem; pass. odstranjen sem συμφορά.

κατα-φανής 2 viden, jasen, očividen, očiten, ἐν τῷ καταφανεῖ γίγνομαί τινι pridem komu pred oči, καταφανὲς ποιῶ razjasnim.

κατά-φρακτος 2 = κατάφαρκτος 1. zaprt, zaklenjen, shranjen ἔν τινι. 2. s krovom opremljen πλοῖον.

κατ-έχω [tudi v tm.; fut. καθέξω, κατασχήσω, aor. κατέσχον, pf. κατέσχηκα, adi. verb. καθεκτέον; ep. aor. κατέσχεθον, 3 sg. κάσχεθε; ep. ion. vzpor. obl. κατ-ίσχω, κατα-ΐσκω in κατ-ισχάνω] I. trans. 1. act. in pass. a) α.) držim (pri tleh), κεφαλήν povešam, ἐν χεροῖν τινα držim v rokah; β.) pri-, zadržujem τινά, τί, γέλωτα, δάκρυ, τὸ μὴ δακρύειν, ὀργήν zatiram, brzdam, krotim ἐμαυτόν; prikrivam διάνοιαν, φθόνον; odlagam ἀναγωγήν; γ.) prebijem, prenašam ἡμέραν, βίον; δ.) ohranim, držim λόγον, τὸ καλόν, παραδόσεις NT, γνώμῃ imam v mislih, ohranim v spominu; pass. zadržuje me kdo, bivam, mudim se kje ἔν τινι, περί τι okrog česa; b) obračam, vodim ladjo kam, dam ladjo kam peljati ναῦν ἔς τι; c) imam v oblasti, posedujem; α.) obdržim τὰ πρήγματα, dobim, imam τάφον, ἀρχήν, κλέος priborim si; β.) polastim se τὸ Καδμείων πέδον, osvojim si, zasedem ἀκρόπολιν, ἐχυρά; γ.) vladam Ὀλύμπου αἴγλαν, χθόνα, πλῆθος; δ.) pokrivam κόνις νέκυν, νὺξ οὐρανόν, γαῖα, αἶά με κατέχει zemlja me pokriva, sem pokopan; o bogovih: varujem, ščitim γῆν; ε.) napolnjujem πεδίον ἀλαλητῷ, δυσφημίαις στρατόπεδον, oglušujem θόρυβοι ἡμᾶς; ζ.) razumem, umevam, vem; η.) o stanju in stvareh: zgrabim, lotim se, φθορὰ δόμον tare, muči; navdušim τινά; pass. sem navdušen (aor. med. κατασχόμενος ima pas. pomen Pl. Phaedr. 244e), κατέχομαι ἀνάγκῃ sila me pritiska, δίψει žeja me muči, νοσήματι sem bolan NT, οὐρανὸς νεφέεσσι κατείχετο nebo je bilo oblačno. 2. med. a) držim pred seboj, po-, zakrivam si πρόσωπον, pokrivam se ἑανῷ; b) stiskam, καρδίαν ἔρωτι κατείχετο (Φαίδρα) njeno srce je prevzela ljubezen, v njenem srcu je plamtela ljubezen; c) zadržim, pridržim si χρήματα. II. intr. 1. jadram, plovem, veslam proti εἴς τι, izkrcam se, priplovem kam, εὖ srečno dospem k zvršetku, prinašam srečo. 2. sem, bivam, mudim se kje (tudi med.). 3. a) trajam, trpim; o vetru: neprestano vejem, ὄμβρος κατασχών trajen dež; b) vladam, obstajam, sem, λόγος κατέχει govorica je, govori se, pripoveduje se, τὰ πράγματα κατέχοντα obstoječe razmere; κατέχων držeč = vztrajno; c) pritiskam, prodiram βάλλοντες, πάντῃ.

κατ-οικέω I. act. 1. trans. a) stanujem, bivam v čem τόπους, zaselim πόλιν; b) dobro uredim, upravljam Ἀθήνας. 2. intr. stanujem, živim, naselim se ἔν τινι. II. med. naselim se, nastanim se, prebivam; pf. stanujem, ležim.