Franja

κρεῖον, τό ep. mesnica, sekalnica (miza, kjer se je meso razrezavalo).

κρείσσων, at. κρείττων, ion. κρέσσων 1. a) močnejši, silnejši, krepkejši, mogočnejši, sposobnejši, boljši, koristnejši, hrabrejši, odločnejši, οἱ κρείσσονες višji, plemiči; κρεῖσσόν (ἐστι) boljše je, koristnejše je; κρείσσων ἦσθα μηκέτ' ὤν boljše bi bilo, da bi ne živel, κρείσσων γὰρ Ἅιδᾳ κεύθων ὁ νοσῶν boljše bi bilo, da bi bolnik umrl; b) zmagujoč, obvladujoč, nadkriljujoč, gospodar, vladar, premagalec τινός, λόγου κρείσσων ki se ne da opisati, nepopisen, κρείσσων εἰμί zmagujem. 2. v slabem pomenu: slabši, hujši, nevarnejši, ἔργ' κρείσσον' ἀγχόνης ki več zaslužijo kot vešala, πρᾶγμα ἐλπίδος κρεῖσσον stvar je hujša, nego se je pričakovalo.

κρεμά-ννῡμι [Et. nem. Rahmen (got. hramjan, križati). – Obl. fut. κρεμῶ, ᾷς, aor. ἐκρέμασα; ep. fut. κρεμόω; pass. κρέμαμαι, impf. ἐκρεμάμην, 2 sg. ep. ἐκρέμω, aor. pass. ἐκρεμάσθην]. 1. act. pustim, da visi, dam obesiti, obesim τί, τινά; na kaj ἔκ τινος, πρός τι, ἐπί τι, ἐπί τινος na čem. 2. intr. pass. obesim se, visim, ὑψόθεν visoko, v višini, v zraku, ἐκ τῶν ὤμων slonim na ramah, ὄρος κρέμαται ὑπὲρ ποταμοῦ gora visi nad reko.

κρίκος, ὁ obroč(ek); jarmovka (skozi katero se je vtikalo oje), τῶν ἱστίων obročki, na katerih so bila pritrjena jadra.

κρῑ́νω [Et. κρινjω, lat. cerno (iz crino), certus, cribrare; nem. rein (got. hrains). – Obl. fut κρινῶ, aor. ἔκρῑνα, pf. κέκρῐκα, pass. pf. κέκρῐμαι, aor. ἐκρίθην, fut. κριθήσομαι, adi. verb. κρῐτός in κριτέον; med. fut. κρινοῦμαι (tudi s pas. pom.), aor. ἐκρινάμην; ep. fut. κρινέω, aor. pass. ἐκρίνθην, 3 pl. ἔκριθεν, inf. κρινθήμεναι]. I. act. 1. ločim, od-, izločujem, od-, razbiram καρπόν τε καὶ ἄχνας, razvrstim, uredim ἄνδρας κατὰ φῦλα, razločujem τούς τε ἀγαθοὺς καὶ τοὺς κακούς. 2. izvolim, izbiram ἐρέτας, τινὰ ἐκ πάντων; odobravam, pripoznam τοὺς αὐτοὺς χορούς, γνώμην odločim se za predlog, glasujem za; δίδωμί σοι κρίναντι χρῆσθαι dam ti svobodo, da izbereš; κεκριμένος in κριθείς izbran, določen, izkušen, οὖρος določen veter, ki veje v gotovo stran. 3. a) sodim, razsojam, ταύτῃ tako, poravnavam νείκεα, prisodim komu kaj κράτος ἀριστείας; b) smatram, imam, proglasim za kaj ταῦτα ἄριστα; menim, mislim, da z inf., ὃν ἂν κρίνω ἐρρωμενέστατον εἶναι ki je po mojem mnenju najmočnejši; presojam kaj po čem πρός τι, tolmačim, razlagam ἐνύπνιον, ὄψιν; c) sodim, obsojam, izrečem (ob)sodbo, σκολιὰς θέμιστας izrekam krivične sodbe, θανάτου obsodim na smrt; d) tožim, kličem na odgovor, περὶ θανάτου tožim na življenje in smrt; e) zaslišujem, preiskujem, poizvedujem, vprašujem τινά Sof. II. med. 1. izbiram sebi, zase ἀρίστους. 2. razlagam ὀνείρους. III. pass. 1. izberejo, izvolijo, odločijo me, presojajo me, prištevam se; Ἑλλήνων ἕνα κριθέντ' ἄριστον ki slovi kot največji junak; μάχαι κρίνονταί τινι odločitev bitke je odvisna od koga; osebni sklad: κρίνομαι (z inf.) odloči se o meni, da. 2. a) (po)kličejo me pred sodišče, (za)tožijo me, obsodijo me τῇ αὐτῇ ψήφῳ, περὶ θανάτου, θανάτου δίκῃ κρίνομαι tožijo me na življenje in smrt, ὁ κρινόμενος obtoženec; b) prihajam pred sodišče, prepiram se δίκῃ, περί τινος; μένος Ἄρηος κρίνεται μνηστῆρσι καὶ ἡμῖν boj med snubci in med nami se odloči, οὐ κρινοῦμαι τῶνδέ σοι τὰ πλείονα o tem se nočem več s teboj prepirati. 3. merim (borim) se s kom Ἄρηι.

κρίσις, εως, ἡ (κρίνω) 1. ločitev, razpor, spor, prepir τῶν θεῶν, boj περί τινος, εἰς κρίσιν ἔρχομαι grem na tekmo. 2. izbor, izvolitev χὤπου δικαίων κἀγαθῶν ἀνδρῶν κρίσις kjer iščeš dobrih in pravičnih mož. 3. odločitev, τόξου κρίσις odločitev (boj) z lokom, (δρόμου), οὗ πρώτη κρίσις ki se prvi odloči = s katerim se začenjajo bojne igre, τὴν κρίσιν ποιῶ odločim, razsodim; τὸ Μηδικὸν κρίσιν ἔσχε (vojna) se je odločila; pos. a) preizkušnja, presoja, pretres; b) sodnijska preiskava, obtožba, pravda, sodišče; πάρειμι πρὸς τὴν κρίσιν, καθίστημι ἐμαυτὸν ἐς κρίσιν τινί obljubim komu, da pridem pred sodišče, εἰς τὴν κρίσιν οὐχ ὑπακούω ne pridem pred sodišče, προκληθεὶς ἐς κρίσιν poklican pred sodišče, κρίσιν ποιῶ začnem tožbo; sodba NT, obsodba μετὰ τὴν κρίσιν; c) pravica, pravičnost, kazen NT.

κρόσσαι, αἱ [Et. idevr. qroqja] 1. ep. zobčasti nastavki na zidu ali stolpu, za katerim so se borili, nadzidek. 2. ion. odstavek, stopnice piramide.

κρούω [Et. iz κρούσω, slov. krušiti, kruh (h iz s), krhati, krhek, krš; nem. reuen (stvn. hriuwan "skrušen biti"). – Obl. fut. κρούσω, aor. ἔκρουσα, pf. κέκρουκα, pass. pf. κέκρουμαι, aor. ἐκρούσθην]. 1. act. in pass. udarjam, tolčem, bijem τὶ πρός τι, razbijam, θύραν trkam (na vrata) NT, τοῖς ποσὶ τὴν γῆν bijem z nogami ob zemljo, plešem. 2. med. πρύμναν veslam, umikam se počasi nazaj (z ladjo).

κρυπτεύω (κρυπτός) 1. skrivam. 2. intr. skrivam se, prežim.

κρύπτω [Et. iz κρυ-φ- (podaljš. z -φ-), slov. kriti (strslov. kryti iz qrū-). – Obl. fut. κρύψω, aor. ἔκρυψα, pf. κέκρυφα, pass. pf. κέκρυμμαι, aor. ἐκρύφθην, adi. verb. κρυπτέον; ep. impf. iter. κρύπτασκε, poet. aor. pass. 3 pl. ἔκρυφθεν, aor. 2 pass. ἐκρύφην; NT aor. pass. ἐκρύβην]. I. act. 1. trans. a) skrivam, prikrivam, zagrinjam τί, τινά, τί τινα kaj pred kom, τινί s čim, κατά τι v čem; b) pokrivam, branim τινὰ σάκεϊ; c) pokopavam νεκρὸν γῇ, χθονί, κατὰ χθονός, τάφῳ; ἀργύριον zakopavam; d) zakrivam, tajim, zamolčim τί τινα, τὶ πρός τινα; pass. κεκρυμμένος skrit, skriven, samoten νάπη. 2. intr. skrivam se, sem (ostanem) skrit, mirujem Διὸς κεραυνοί. II. med. 1. skrivam, zakrivam sebi (svoje), κάρα καλύμμασιν zagrnem si glavo. 2. skrivam pri sebi, zamolčim τἀληθές.

κρυσταλλίζω svetim se, sem prozoren kot kristal NT.

κτάομαι d. m., ion. κτέομαι [Et. kor. qthē(i), posedovati, perz. Ξέρξης. – Obl. fut. κτήσομαι, aor. ἐκτησάμην, pf. (z act in pas. pom.) κέκτημαι, ἔκτημαι, cj. κεκτῶμαι, opt. κεκτῴμην in κεκτῄμην, -ῇο, -ῇτο, fut. 3 κεκτήσομαι, ἐκτήσομαι, aor. pass. ἐκτήθην, adi. verb. κτητός, κτητέος, ion. pf. 3 pl. ἐκτέαται]. 1. a) pridobim komu kaj τινί τι; b) pridobim si, priborim si, dosežem τί, τινά, χάριν stečem si zahvalo ἀπό, ἔκ τινος, rodim παῖδας ἔκ τινος, podjarmim si τί, τινά, prisvojim si, naučim se τέχνην; c) o neprijetnih stvareh: nakopljem si ὀργὴν θεᾶς, κακά, ἔχθραν; δυσσέβειαν očitanje, da sem brezbožen; d) pridobim, naklonim si koga τινά, τινὰ πολέμιον napravim si koga za sovražnika. 2. pf. pridobil sem si, posedujem, imam, κεκτημένος pridobljen, osvojen; ὁ κεκτημένος posestnik, gospodar. 3. s pas. pom. aor. ἐκτήθην, Tuk. 1, 123 ἃ ἐκτήθη kar se je pridobilo.

κτέρας, ους, τό [Et. kor. κτερ premoženje nakloniti] ep. 1. sg. (samo nom. in acc.) imetek, posest. 2. pl. κτέρεα vse, kar se daje umrlim v grob, (slovesen) pogreb, pogrebna svečanost.

κτητός 3 ep. poet. 1. pridobljen. 2. ki se more pridobiti, zaželen, dobrodošel βιότου μέρος.

κτιλόω ion. krotim, privadim; med. krotim si, sprijaznim se s kom, naklonim si koga τινά.

κυβερνάω [Et. odtod lat. izpos. gubernare] 1. act. sem krmar, krmim νῆα, vodim; pren. vladam, upravljam. 2. pass. dam se voditi σῇ χερί, upravljam se, pokorim se.

κυβιστάω [Et. namesto κυφιστάω, kor. qubh, sor. nem. hüpfen] prekopicnem (prekucnem) se, strmoglavim se; pren. εἰς μαχαίρας vržem se na meče (v nevarnost).

κύβος, ὁ [Et. lat. cubitum, cubitus, got. hups = stvn. huf = nem. Hüfte] vretenec (kost); kocka; ἀνερρίφθω κύβος naj se vrže kocka (= alea iacta esto), poskusimo.

κῡδάνω 1. trans. ep. = κυδαίνω slavim, častim τινά. 2. intr. zanašam se, trdno upam na zmago μέγα.

κῡδιάω (κῦδος) [pt. praes. κυδιόων] ep. ponašam se, sem ponosen, mogočno korakam.